Ursula Goldenbaum laat in haar essay “The Pantheismusstreit – Milestone or Stumbling Block in the German Spinoza Reception?” goed zien hoe Friedrich Heinrich Jacobi het er opzettelijk op aanlegde om de reputatie van Moses Mendelssohn onherstelbaar te beschadigen. Hij had een heel eigen stijl om dingen op de kaart te zetten. Zijn strategie was niet om in een publicatie rechtstreeks een kwestie te bestreken en daarbij voor zijn eigen mening uit te komen. Hij deed dat indirect door anderen uit hun tent te lokken, hun brieven te publiceren en daarop zijn commentaar te geven. Hij volgde wel de zgn. Fragmentenstreit [zie de blogs van 28 en 29 sept. 2011], maar mengde zich daar niet in. Wel deed hij dat – onrechtstreeks – in het publieke debat over de joodse emancipatie dat in de eerste helft van de jaren 1780 speelde. In het vorige blog liet ik zien hoe zijn aanpak daarbij was. Dit laatste blog in deze reeks gaat over precies zo’n zelfde aanpak in de kwestie van de
Pantheismusstreit
Hierover kan ik korter zijn daar het hierover op dit weblog al vaker is gegaan en er veel literatuur over bestaat.
In maart 1783, Jacobi was nog bezig met zijn ‘Iets dat Lessing zei’, ontving hij een enthousiaste brief van Elisa Reimarus over een bijeenkomst met Moses Mendelssohn in Berlijn, waarin ze diens open geest en warme persoonlijkheid prees en vertelde dat hij nu zou beginnen aan zijn lang verwachte ‘Iets over Lessings karakter’. Pas drie maanden later reageerde Jacobi in een korte brief. Intussen was Mendelssohns boek Jerusalem verschenen waarover Jacobi zich opwond. Dus toen hij in dat briefje aankondigde dat hij over Lessings Spinozisme zou schrijven, had hij de opzet dat debat over de joodse emancipatie te verstoren. In Lessings Spinozisme had hij Mendelssohns achilleshiel gevonden. Hij zou gaan laten zien dat Mendelssohn zijn vriend Lessing onvoldoende goed gekend had. Het vernietigde in korte tijd de reputatie van de grote filosoof Mendelssohn, die door christenen niet meer gelezen zou worden. De rest zal de meeste bezoekers van dit weblog wel bekend zijn.
