Spinoza in de Nederlands-joodse historiografie # 14
Eindelijk verscheen in 1940, waar door velen lang naar was uitgezien, een nieuwe Geschiedenis der Joden in Nederland onder redactie van dr. Hk Brugmans en drs. A. Frank. Eerste deel (tot circa 1795). [Van Holkema & Warendorf, Amsterdam, 1940]. Van het tweede deel is het door de Tweede Wereldoorlog en de jodenvervolging niet meer gekomen.
De historicus Brugmans was de zoon van de bekende historicus Hajo Brugmans. Over A. Frank is verder niets bekend.
Beter dan hier als kop te nemen “Spinoza in Hk. Brugmans &A. Frank Geschiedenis der Joden in Nederland (1940)” leek het mij de aandacht te vestigen op de omvangrijke hoofdstukken die d’Ancona bijdroeg aan deze geschiedenis en daarom zijn naam in de titel op te nemen.
“Jozef d'Ancona werd op 27 augustus 1911 geboren te 's-Gravenhage als zoon van de Gazan der Port. lsr. Gemeente aldaar. Nadat hij aanvankelijk leerling was van de H.B.S. voelde hij zich sterk aangetrokken tot de Joods theologische studie en zo werd hij leerling aan het Port. Isr. Seminarium “Ets-Haïm”. Hij legde de verschillende examens met voortreffelijk resultaat af en werd tenslotte op 2 januari 1934 bevorderd tot Moré [voorganger]. Op 30 Nisan 5701 [1941] huwde hij met Josine Vredenburg [1912 – 2000], een dochter van de toenmalige Opperrabbijn van Gelderland. In 1940 werd hij benoemd tot adjunct-rabbijn der Port. Isr. Gemeente te Amsterdam en een jaar later tot Rabbijn. Zijn wetenschappelijke bekwaamheid blijkt duidelijk uit twee omvangrijke artikelen over de Port. Isr. Gemeente te Amsterdam in “Geschiedenis der Joden en Nederland" onder redactie van Dr. H. Brugmans en Drs. A. Frank. Hij werd gedeporteerd naar Bergen-Belsen, waar de dood op 9 Adar 5705 [22 februari 1945] een einde maakte aan een veel belovend jong leven.”
Aldus het korte levensbericht in Bijdragen en Mededeelingen van het Genootschap voor de Joodsche Wetenschap in Nederland over dit korte leven van slechts 33 jaar. Hieraan is nog toe te voegen: hij kreeg een zoon, Joël Joseph, die op 8 september 1943 in het kamp Westerbork werd geboren en in Bergen-Belsen op 6 maart 1944 overleed, net geen half jaar oud. [van hier]
In het door hem geschreven levensbericht over Abraham M. Vaz Dias, deelde d'Ancona mee dat hij pas in mei 1938 intensief begon met het bestuderen van de geschiedenis van de Portugese gemeente te Amsterdam. Hij ondervond daarbij veel steun van Vaz Dias [zie vorig blog). Wellicht duidt dat erop dat hij toen gevraagd was voor en begon met schrijven aan de twee hoofdstukken die hij zou bijdragen aan het boek van Brugmans/Frank.
