hoeveelheid literatuur over het religieuze in Bach's werk, maar ook
voor volstrekt seculiere mensen is er veel aan zijn muziek te
genieten. Een enkele maal heb ik wel eens muziek van de grote J.S.
Bach een blog binnengehaald, b.v. z'n Passacaglia en Fuga voor orgel
BWV 582 en een cello-suite. Maar nooit had ik kunnen bedenken dat in
muziekliteratuur over J.S. Bach serieus Spinoza zou worden
aangehaald. En dat deed zo ontdekte ik onlangs
John Butt (Ed.), The Cambridge
Companion to Bach. Cambridge
University Press, 1997 – books.google
Het vijfde hoofdstuk daarvan
heeft als titel: " 'A mind unconscious that it is calculating'?
Bach and the rationalist philosophy of Wolff, Leibniz and Spinoza"
[p. 60-71]. Het is van de hand van John Butt zelf. Hij typeert dit hoofdstuk zelf
in een later werk als "a study
of parallels between Bach's musical thinking and that of philosophers
who likewise pushed the existing conventions into unexpected
territories." 5)