Morgenavond behandelen we bij de Spinoza Kring Limburg het
laatste deel van de TIE, welke onafgemaakt eindigt met de opmerking der
redacteuren: “De rest ontbreekt” (Reliqua desiderantur).
Er is wel geopperd dat Spinoza de TIE niet heeft afgemaakt
daar hij tijdens het schrijven ervan door kreeg dat je niet eerst een aparte
methode voor filosoferen moet ontwikkelen (of ontdekken) om dan vervolgens op die
manier met filosoferen te beginnen, want dat je het filosoferen al filosoferend
ontwikkelt – je bént al aan het filosoferen als je over hoe je filosofeert
nadenkt. Net zoals de mens niet eerst gereedschap maakt om vervolgens
gereedschappen te kunnen maken, maar dat al doende doet.
Ik zeg niet dat deze overweging niet meegespeeld zou kunnen
hebben, maar ik denk dat het simpeler ligt: hij kón gewoon niet verder, daar
hij geen definitie voor het verstand kon bedenken.
