Hendrik Wyermars nét als Adriaan Koerbagh niet vergeten

0
420

In 2010 schreef ik een zestal blogs over de Spinozistische vrijdenker Hendrik Wyermars (± 1685 – na 1749) en op 30 oktober 2010 nog eens een zevende daar het op die dag 300 jaar geleden was dat hij veroordeeld werd tot de zwaarste straf ooit voor iemand die slechts een onwelgevallig boek had geschreven: hij werd veroordeeld tot 15 jaar Rasphuys, ‘buiten acces, sonder pen, int of papier’, betaling van 3000 gulden boete en daarna 25 jaar verbanning uit de provincie. In zijn boek, Den ingebeelde Chaos, dat in juni dat jaar was uitgekomen, was de vrijdenker uitgebreid in discussie gegaan met Spinoza. Hubert Vandenbossche typeerde dat boek als een "Tractatus de emendatione Spinozae" en Jonathan Israel duidde de zwaar vervolgde auteur aan als "martelaar van het radicale denken.” 

Ik had gehoopt dat er ergens, in een krant of door de gemeente Amsterdam, enige aandacht aan gegeven zou worden, maar niets – nergens anders dan op dit blog was er enige herdenking van deze Spinozistische vrijdenker.

In reactie op het derde blog liet Anton Bossers weten: "Mooie blogs over Wyermars! Bij de bronnen hoort ook het door Wielema gebruikte (en genoemde) artikel van Maarten Gaillard 'De zaak Wyermars of: de ingebeelde tolerantie in de Republiek?' in: Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman, jaargang 21 (1998), nummer 1, p. 1-6.

Dat klopte. Toen was dit artikel nog niet door de DBNL gedigitaliseerd en opnieuw gepubliceerd. Inmiddels is dat ca. een half jaar terug wél gedaan. Dit geeft mij aanleiding – nu tijdens de Koerbagh-petitie – nog eens te bloggen over Wyermars; nu om op dat Gaillard-artikel te wijzen, dat nog zeer de moeite van het kennisnemen waard is. Het is van vóór de artikelen van Wielema die nieuwe feiten m.b.t. Wyermars ontdekte, maar het geeft uitgebreid inzicht in de inhoud van Wyermars publikatie Den ingebeelde Chaos. En dat is zeer de moeite waard [cf DBNL]

Ik volsta met naar de blogs te verwijzen die ik in augustus 2010 schreef: Hendrik Wyermars – 300 jaar Spinozistisch martelaar I, II, III, IV, V, VI  en VII 

Verder doe ik een voorstel voor ergens een

Stan Verdult