Op 27 juli 1656 werd – wegens ‘vreselijke ketterij’ en
‘schandelijke daden’ – de banvloek over Spinoza uitgesproken. En zijn naam werd fors doorgehaald in het ledenregister van Ets Haim:
Er zijn geen duidelijke tekenen overgeleverd, waaraan af
te lezen is dat hijzelf daar nog erg mee bezig geweest zou zijn. Hij zou,
volgens Lucas, in het Spaans een apologie hebben geschreven. Maar die is – als hij
al verzonden zou zijn – niet bewaard gebleven. Hooguit wordt door sommigen
aangenomen dat delen ervan in de TTP terecht gekomen zouden zijn.
Nee, het lijkt er eerder op dat Spinoza helemaal klaar was
met de joodse gemeenschap.
Hoe anders is dat soms (sinds eertijds de maskilim) ook tegenwoordig
met joodse gemeenschappen hier en daar op de wereld, die nog wel met Spinoza
bezig zijn en hem weer in hun midden willen begroeten.
Zo hield in maart van dit jaar het Stroum Center for Jewish
Studies aan de Universiteit van Washington zich met Spinoza bezig. Michael
Rosenthal hield een lezing, “Was Spinoza a Heretic or a Theologian?”, nadat de studenten
gevraagd was zich uit te spreken over de vraag of ze de ban zouden willen
herroepen. [Cf.]
