Nu het voorjaar alweer een paar dagen oud is ontkom je er
niet aan. Heerlijk weer, fluitende vogels, ontluikend groen en jonge dieren. Met
het uitlaten van de hond zie je naast deze mooie taferelen ook
hartverscheurende dingen. Een mooi Pimpelmeesje met nestmateriaal in de snavel
ligt dood naast het asfalt. Geluk bij een ongeluk is dat er nog geen jongen in
het spel zijn. Ja, het echte leven is keihard. Eenmaal bij de vijver zie ik een paartje
Nijlganzen die hebben na twee mislukte broedpogingen toch nog een leuk
gezinnetje gesticht. De (soep)eenden zijn nog bezig met de hofmakerij maar een
vrouw lopend achter een rollator met brood maakt daar een einde aan. De liefde
van de man gaat nu eenmaal door de maag. Dan zie ik dat het ganzennest op het
eilandje leeg is en ja, daar zwemt het prille gezin me al tegemoet. Een koppel
Grauwe ganzen (Anser anser) hebben acht gezonde jongen. En daar achteraan komt
nog een gezin maar deze hebben maar twee jongen. Eenmaal op de oever is het heel
verstandig dat deze twee gezinnen zich samenvoegen. Zo is er meer bescherming
voor de jongen.
Terwijl ik ook op het gras zit komt er een trimster langs.
Meteen zijn de ouders alert en blazen haar weg. Gezien vanuit het oogpunt van
de Grauwe ganzen is dat dus aardig gelukt. Echter de trimster maakt meerdere
rondjes om de vijver. Na vijf keer wegblazen zijn ze aan haar trainingsschema
gewend en blazen na de zesde keer niet meer. Ze vormt immers geen bedreiging voor
de jonge ganzenpullen. Slimme rakkers
die ganzen, ze zijn echt in staat om te leren!
Doordat
de ouders nu rustiger zijn gaan de jongen zich uitgebreid poetsen. Een goed
onderhouden verenkleed is van levensbelang voor vogels. Met behulp van hun
veren overwinnen vogels de zwaartekracht om te vliegen en veren zorgen voor de
nodige warmte-isolatie. De van keratine gemaakte veerstructuur is echter geen
eeuwig leven beschoren. Door veelvuldig gebruik slijten veren aanzienlijk. Na de mooie donsveren komen pas de echte
vliegveren. Veren worden met regelmaat vervangen. Het ruien is echter een
kwetsbaar proces en kost de vogel veel energie. Tijdens de rui, net als bij een
versleten verenkleed, neemt de wendbaarheid en isolatie af. Bloedvaatjes liggen
dan dicht tegen de huid aan om de bouwstoffen voor nieuwe veren aan te leveren.
Dit zorgt, in combinatie met de gaten in het verenpak, voor een aanzienlijk
verminderde isolatie. Tijdens de rui kost ook het vliegen meer energie en door
een verminderde wendbaarheid is het moeilijker om aan roofdieren te ontkomen. Om
het jaarlijks aantal ruiperioden en de bijbehorende nadelen te beperken kan een
vogel dus maar beter zuinig op zijn veren zijn en overbodige slijtage
voorkomen. Vogels besteden dan ook dagelijks veel tijd aan het onderhoud van
hun verenpak.
Met behulp van hun snavel houden ze de veren op hun plek en
verwijderen ze veerluizen en mijten die er gaten in maken. Door regelmatig een
bad te nemen wordt allerlei vuil uit de veren verwijderd. Vuiltjes in de veren
zijn namelijk een broedplaats voor allerlei parasieten. Ook het invetten van
het verenkleed met het was uit de stuitklier hoort bij de dagelijkse
poetsactiviteiten. Dit is een klein orgaantje dat zich vlak boven
de aanhechting van de staartveren op de rug bevindt. De klier bestaat uit een
tweelobbig deel dat grotendeels onder de huid verborgen is, waar doorlopend
vetcellen worden geproduceerd die ook weer snel vergaan. Hieruit ontstaat een
mengsel van vetachtige stoffen die uit een tepelvormig orgaantje uitgescheiden
wordt. Deze wasachtige substantie heeft misschien wel het meest weg van
vloeibaar kaarsvet. Aan het uiteinde van de tepelvormige uitstulping van de
klier is bij sommige vogels nog een klein pluimpje van korte stugge veertjes
bevestigd dat het tepeltje verlengt. Tijdens de dagelijkse poetsactiviteiten
kan een vogel geregeld betrapt worden op het kort met razendsnelle bewegingen
aanraken van de stuitklier. Door het subtiele masseren met de snavel wordt de
klier gestimuleerd om kleine hoeveelheden stuitklier- of poetswas uit te scheiden dat op de snavel verzameld wordt.
Dit wordt vervolgens met strijkende bewegingen over de veren
gesmeerd. En door wrijvende kopbewegingen wordt het poetswas verder verdeeld. Het is altijd leuk om deze jonge pullen zo
bezig te zien. Het is heerlijk om even goed je pootjes te strekken na zo'n inspannende
maar voor de toekomst levens noodzakelijke voorjaar poetsbeurt!
