Het is zeker 35 jaar geleden dat ik bij een school omhoog stond te
kijken naar kwetterende Huiszwaluwen. In die tijd waren Huiszwaluwen geen
zeldzaamheid. Onder de witte dakgoot zaten heel veel mooie gemetselde nestjes
met hongerige en bedelende jongen die reikhalzend wachten op hun ouders. Onder zo'n
kolonie wordt niet alleen modder maar ook uitwerpselen op de grond geknoeid. Omlaag
kijkend zie ik in de voegen een paar kleine plantjes met gele bloemetjes bloeien.
Het leek een soort klaver.
Ik had dit soort plantje voor het eerst gezien in
een kas waar groente wordt geteeld. Vroeger werden tomaten nog in aarde
gekweekt en als ondergroei stond daar soms massaal dit klavertje. De groente
kweker vond dit toen al een lastig onkruid maar bestrijden was een bijna
onmogelijke opgave. Bij elke andere kweek werd de teeltaarde in de grondbakken
vervangen door nieuwe verse schone laag teeltaarde. Tussen de voegen in de
verharde ondergronden in de kas groeide dit klavertje ook. Om ze daar te
bestrijden werd regelmatig rijkelijk gif voor gebruikt. De groente kweker noemde
dit lastige eenjarige onkruid "Springklaver". De naam "Springklaver"
was door hem nog niet zo gek gekozen. De plant lijkt op klaver en de zaadjes springen, bij
aanraking, letterlijk van alle kanten om je oren. De zaadjes springen wel tot
een meter ver en voordat je het weet zit je ineens helemaal onder de zaadjes. Door
de goede omstandigheden in de kas kan de plant echt groot worden. Buiten de kas
blijven de plantjes toch wel veel kleiner. Maar bij de school werd het
Gehoornde klaverzuring door de Huiszwaluw bemesting wel ietsjes groter. Via
mijn oude Heukels kwam ik er achter dat "Springklaver" officieel
Gehoornde klaverzuring (Oxalis corniculata) heet.
Oxalis is afgeleid van het
Griekse oxus of oxys (zuur). De plant bevat een zure stof
(oxaalzuur). Op die zure stof berust ook de Nederlandse naam: klaverzuring
(" klaver" is vanwege de op klaver lijkende blaadjes). De
Latijnse achternaam Corniculata betekent "van een hoorntje
voorzien". Dat hoorntje slaat op de vrucht. De Duitse naam: Hornfrüchtiger
Sauerklee zegt alles. De behaarde doosvruchten staan op teruggeknikte stelen.
De kleine vrolijk gele bloemen zijn alleen bij helder zonlicht geopend. De
bloemen groeien in een 1 tot 7-bloemige bloeiwijze en zijn 4 tot 7 mm groot. De
bloeitijd is tussen april-oktober. De kroonbladen zijn aan de top vaak iets
uitgerand. De verspreid staande klaverbladen zijn 3-tallig en vrij harig. De
deelblaadjes zijn hartvormig. De bladsteel zelf is vrij lang. Vanuit het
moederplantje kunnen de kruipende of opstijgende stengels wortelen op de
knopen. Naast zaad kan de plant op deze manier zich vermeerderen. Daarbij
volgt de plant de voegen van de bestrating. Of als plakatten op de volle grond. Oorspronkelijk komt Gehoornde
klaverzuring uit Zuid-Europa. Sinds de zestiende eeuw is ze al aanwezig in
West-Europa. Nu wordt deze mooie maar kleine lastpak bijna overal in Europa,
Noord- en Zuid-Amerika, Afrika, Zuidwest- en Zuidoost-Azië, Australië en Nieuw Zeeland aangetroffen. In
Nederland is dit plantje plaatselijk algemeen. Gehoornde klaverzuring komt
steeds meer voor in stedelijke gebieden en is zeer moeilijk uit te roeien. Veel
tuinliefhebbers zien dit plantje dan ook als een vervelend onkruid vanwege haar
woekerend karakter tussen de andere tuinplanten en is een echte voegenvuller
van de bestrating. Elk jaar probeer ik ze ook weg te krijgen tussen de voegen
maar het is zoals de groente kweker ook al zei een bijna onmogelijke opgave. Maar
tegen beter weten in probeer ik het wandelpad en de grootste concentraties plakkaten
in de tuin te verwijderen voordat de zaaddoosjes in het wilde weg open
springen. Toch heeft de Gehoornde Klaverzuring ook natuurlijke vijanden. De
blaadjes zitten vol vitamine C en dat weten de naaktslakken wel te waarderen. Lukt
het niet om ze in je tuin te bestrijden zijn ze altijd nog goed voor in de
keuken. Vanwege zijn lichte citroensmaak is het plantje te gebruiken in salades
en lekker bij gegrilde vis. Daarnaast kun je er bovendien een drankje van maken
door de blaadjes in heet water te zetten, dit te laten koelen en een beetje bij
te zoeten. Met alle ongemakken die dit klein plantje veroorzaakt geeft
dat zeker geen vieze nasmaak in de mond en dwingt deze dappere volhouder toch
wel een beetje respect af.
