Zijn we op zoek naar Spinoza’s actualiteit in zijn of in onze tijd?

0
378

We debatteren op dit blog over allerlei kwesties die op Spinoza betrekking hebben. En sommige van die kwesties blijven met enige regelmaat (en veel hardnekkigheid) terugkomen. Ja, over interpretaties kun je nu eenmaal blijven debatteren zolang er verschillende zienswijzen en meningen bestaan over zaken die niet eenvoudig door iedereen als ‘feiten’ te (h)erkennen zijn. Voor sommige ‘feiten’ is nu eenmaal een heel kader nodig en veel kennis – bij elkaar een zeker geloofssysteem. Dat geldt voor de Bijbel en dat geldt ook voor de Tractatus theologico-politicus (TTP).

Een zo’n onderwerp is de kwestie of de 7 artikelen van het algemene geloof waar Spinoza in het 14e hoofdstuk van de TTP op uitkomt nu getypeerd moeten (‘mogen’) worden als een minimaal en een maximaal credo. Inhoudelijk ga ik hier niet op die vraag in want dan zou ik een hele analyse van de opzet van de TTP en het doel dat Spinoza ermee had moeten schetsen.*) In dit blog wil ik alleen toelichten, waarom ik het in een reactie op Wim Klever “een minimale kwestie” noemde, waarover hij zich dan weer verbaasde [cf.]. Dat deed ik vanuit de vraag wat voor onze tijd precies die kwestie (nog) betekent.

Nagaan hoe actueel Spinoza in de 17e eeuw was, is een kwestie voor specialisten van de vroeg-moderne periode. Wie zich daarin wil mengen moet flink wat kennis over die tijd meenemen, maar is dan wel bezig met ouwe koek (met historie, om het netter te zeggen). Ik zeg zeker niet dat dat onbelangrijk is – het vormt het uitgangspunt voor wat de feiten zijn, opdat we geen eigen fantasie-Spinoza samenstellen – maar niet al die studies en debatten zijn van belang voor onze tijd. En dat geldt ook voor deze kwestie.