Walter Benjamin (1892-1940) zijn Theologisch-politisches Fragment…

0
606

… hád
dat wel iets van doen met Spinoza's Tractatus
theologico-politicus?

Er is iets
merkwaardigs aan de hand met deze korte tekst van Walter Benjamin die
getiteld is Theologisch-politisches Fragment.Dat doet uiteraard
denken aan Spinoza's Tractatus Theologico-Politicus, maar is
die referentie terecht? Het stukje tekst is gaan behoren tot de cult
van een deel der hedendaagse filosofie. Als je op Youtube
de ontstellend saaie 'voordracht' beluistert van Judith Butler, "One
time traverses another, Benjamin's Theologico-Political Fragment",
kun je je niet voorstellen dat er ook maar iemand ook maar iets van
zal hebben opgestoken, maar zo gaat dat met camp van haast mythische
proporties.

Idit
Dobbs-Weinstein, Associate Professor of Philosophy  aan de Vanderbilt University, is ooit vanwege deze tekst de TTP helemaal opnieuw
gaan lezen: Idit Dobbs-Weinstein, "Rereading the Tractatus
theologico-politicus In Light of Benjamin's 'Theologico-Political
Fragment'" [In: P.J. Bagley, Piety, Peace and the Freedom to
Philosophize
. Springer, 1999 – Cf.]

VoorkantHet is dan
wel opmerkelijk in het dit jaar uitgekomen boek van Eric Jacobson,
Metaphysics of the profane. The political theology of W. Benjamin and
G. Scholem
[Columbia University Press, 2013 – books.google
en
PDF
] te lezen dat het Adorno was die bij het uitgeven van het
werk van Benjamin die titel eraan gaf. Uit het Fragment zelf en uit
dit boek is duidelijk dat Benjamin vooral in gesprek ging met Ernst
Bloch en diens boek »Geist der Utopie« van 1918 en met Gershom Scholem.
Adorno meende dat de tekst in 1937 was geschreven. Volgens Scholem
moet hij geschreven zijn in 1920 of 1921 en proefde Adorno er ten
onrechte een mystiek-anarchistische allusie op het Marxisme in.

Walter Benjamin had Ernst Bloch (1885-1977) in 1917 in Zwitserse ballingschap leren kennen, een jaar voor diens Geist der Utopie verscheen [archive]. Het was het begin van een jarenlange ook spanningrijke vriendschap. Beiden probeerden politiek, filosofie en jodendom met elkaar te verbinden. Maar beiden bewandelden ze volstrekt andere wegen. Bloch vervolgde zijn weg van 'politischen Messianismus' als projekt van een 'revolutionären Gnosis, Benjamin 'poogde eschatologie en aards geluk met elkaar te verzoenen.