Menasseh ben Israel stierf, teruggekomen van zijn Londense missie, in Middelburg op 20 november 1657. Hij begroef in Middelburg het lichaam van zijn zoon Samuel die was gestorven in Engeland, waar Menasseh ben Israel in 1655 heen gegaan was om bij Cromwell de toelating van de joden in Engeland te bepleiten. Daarna overleed hij zelf. Zijn lichaam werd echter begraven op de begraafplaats Ets Haim in Ouderkerk aan de Amstel (zie mijn foto van 23 aug. 2008).
Menasseh ben Israel was dus niet aanwezig bij de Herem van Spinoza op 27 juli 1656. "Zo kon hij niet voorkomen dat zijn begaafde leerling Spinoza in Amsterdam uit de Joodse gemeenschap werd gezet," schrijft iemand in wikipedia, alsof geweten is dat hij dat zou hebben willen voorkomen. Het is mogelijk: volgens de historica Rena Gertrud Fuks-Mansfeld was Menasseh een innemende en bereidwillige gesprekspartner voor christenen
[cf. blog].
