Deze week bereikte mij tweemaal
een ernstig bezwaar tegen Spinoza's God, gezien als perfectie. Met de
vraag n.l. hoe dit dan te rijmen is met Auschwitz. Eenmaal stond dat
zo te lezen in een stuk dat bedoeld is als voorbereiding voor de
bijeenkomst van a.s. maandag van de Spinoza Kring Limburg:
"God is de totale
werkelijkheid die ‘is’, in die betekenis is hij oneindig en
volmaakt. [..] Volmaaktheid en noodzakelijke verwerkelijking van de
dingen zijn hetzelfde. God streeft immers geen doel na. Alles wat is,
is volmaakt (!?)1 en ‘in’ God én noodzakelijk.
1 Dus is ook Auschwitz
volmaakt, maar dan wel bekeken ‘sub specie aeternitatis’. Dit
vind ik een gedachte die moeilijk te volgen is…"
En enige dagen geleden ontving ik
van een bezoeker van dit blog deze e-mail, waarvan ik aanhef en
slotgroet met ondertekening weglaat:
"Bij Spinoza is ALLES
gedetermineerd; m.a.w. door God / Natuur voorbeschikt =
predestinatie. Nu worstel ik toch met dat hekel punt in het 'duistere
licht(?) van het morele kwaad'. Ik krijg het niet op zijn plaats in
mijn begripsvermogen dat onder dat woord ALLES het morele kwaad zou
zijn inbegrepen. Ik verklaar me nader: tijdens de periode van het
stalinisme en de holocaust zijn er op zijn minst 30 Miljoen mensen
omgekomen hetzij door uithongering, hetzij geëxecuteerd, hetzij in
uitroeiingskampen en noem maar op; de oorlogen in het Midden-Oosten
w.o. Syrië momenteel zwaar te lijden heeft. Allemaal en nog heel
veel ander zinloos geweld dat geen mens kan begrijpen die tracht naar
de rede te leven. Het 'natuurlijk kwaad' valt nog enigszins te
begrijpen: de God / Natuur is niet teleologisch en er kan dan ook
geen sprake zijn van opzettelijk kwaad om de mens al dan niet
verdiend te bestraffen met rampen van allerlei aard; daar ben ik wel
uit; maar hoe ik het 'morele, bewuste kwaad' moet inpassen in het
determinisme, daar weet ik echt geen zinnig antwoord op te geven. Ik
wil je hierbij melden dat ik, en met mij nog vele anderen (ben ik
toch van mening), het enorm zou(den) appreciëren moest je daar in je
blogs eens wat dieper op willen ingaan. Je hoeft het niet te doen; je
mag me eveneens persoonlijk je mening daarover geven, maar ik denk
toch dat dit een zeer belangrijke discussie is."
Ik voel me zowel (door de laatste
e-mailer) gevleid als (door beiden) uitgedaagd en doe een poging.
