De afgelopen dagen heb ik mij, in plaats van binnens- of buitenshuis het Sinterklaasfeest te vieren, bezig gehouden met het herlezen van de Tractatus theologico-politicus in de vertaling van F. Akkerman. Dit met in mijn achterhoofd enige kwestie die er enigszins in zijn blijven rondzweven.
Eén van die kwesties was bijvoorbeeld de vraag, waarover ik op 12 oktober 2009 het blog schreef: Is Spinoza's Credo (in TTP H XIV) minimaal of maximaal?
Voor de kwestie en de daarover met Wim Klever gevoerde discussie, verwijs ik naar dat blog. Hier volsta ik met de ‘oplossing’ van het vraagstuk die al lezend bij me bovenkwam. Zoals zo vaak het geval is met ‘welles-nietes-kwesties’ geldt ook hier: de innemers van elk van beide standpunten hebben gelijk. Het is maar hoe je het bekijkt. Het hangt er namelijk vanaf vanuit welk standpunt je het vraagstuk bekijkt: vanuit het eerste-persoon-enkelvoud-perspectief of vanuit het eerste-persoon-meervoud-perspectief. Anders gezegd: vanuit het individu of vanuit het collectief (de politieke gemeenschap).
