Het boek had ik al m’n handen genomen en gezien dat Spinoza er veel in voorkomt, maar aanschaf stelde ik nog even uit (er ligt nog zo’n stapel). Maar de bespreking door Jos Palm vandaag in de boekenbijlage van Trouw doet me besluiten de bezoekers van dit weblog via enige citaten alvast op dit boek te attenderen:
Michael Goldfarb: De weg uit het getto. Drie eeuwen emancipatie van de joden in Europa. Vert. Willem van Paassen. Meulenhoff, Amsterdam. ISBN 9789029087483; 416 blz. € 29,95
De joodse gemeenschap in het 17e eeuwse Amsterdam woonde wel niet letterlijk in een getto, maar wel in een geestelijk-cultureel getto. Jos Palm:
"Goldfarb begint bij een van de eerste Joden die uit het Jodendom stapte, om niet te zeggen dat hij er door zijn eigen orthodoxe Amsterdamse gemeenschap uitgeschopt werd: Spinoza. De filosoof is voor de auteur om drie redenen een zinnebeeldig en daadwerkelijk invloedrijk voorbeeld. Ten eerste wist hij dankzij zijn geestelijke superioriteit op eigen kracht een plaats te veroveren in een intellectuele schaduwgemeenschap. Daarnaast analyseerde hij haarscherp de geestelijke zwakheid van zijn tijd: een even onberedeneerd als totalitair godsgeloof. En ten slotte stelde hij, zijn eigen ervaringen indachtig, dat het doel van de staat was om vrijheid te garanderen voor al zijn ingezetenen. Spinoza was zogezegd de eerste Jood die ‘een kunstje’ flikte waarvan de goj [sic, moet zijn gojim] niet terug hadden. Hij legde als buitenstaander uit hoe onbeholpen hun wereldbeeld in elkaar stak, wat er aan hun wereld ontbrak (principiële tolerantie) en eigende zich aldus een positie toe die hij als getto-Jood nooit verkregen had.
