Spinoza en zijn thymos

0
368

Peter Venmans (Oostende, 1963), hispanist en filosoof, is woonachtig te Leuven waar hij werkt als taaldocent Spaans in het volwassenenonderwijs. Hij was redacteur van het literaire tijdschrift "Yang" (1987-1992) en schreef jarenlang recensies over Spaanse en Latijns-Amerikaanse literatuur voor De Morgen en de Volkskrant. Sinds enkele jaren legt hij zich toe op het schrijven van langere filosofische essays. Tot zover Wikipedia.

Van hem verscheen in 2005 een heel mooi boek over Hannah Arendt, De ontdekking van de wereld, dat ik met plezier gelezen heb. In 2008 kwam Over de zin van nut uit – ik las het niet. En onlangs zijn Het derde deel van de ziel. Over thymos [Atlas, 2011]. Ik las het in één ruk. Venmans kan goed schrijven; het is een plezier om hem te lezen – uiteraard op de eerste plaats vanwege de inhoud van wat hij te vertellen heeft, maar niet minder om zijn stijl. Hij is een liberaal, maar duidelijk een voor wie niet alleen de economie en het rationele calculeren telt. Hij bekent zich tot het vredelievende, tolerante pragmatisme van Richard Rorty die het vermijden van wreedheid als richtsnoer heeft.

Behalve het ervoor zorgen dat we in leven kunnen blijven, in ons bestaan volharden, is er zoveel meer dat het leven de moeite waard maakt. En waarvoor het belangrijk is er moeite voor te doen. Om dat te behandelen haalt Venmans het thymos-begrip zoals Plato het verzon uit de mottenballen. En dat blijkt een interessante kapstok waaraan hij zijn betoog kan ophangen. Het is het belangrijk derde deel van de ziel dat ons motiveert en tot grote dingen kan aanzetten – of in het verderf kan storten: de felle gedrevenheid, de woede, de aandrang, de kracht die ons drijft tot het betere – maar die ook tot onze vernietiging kan leiden. Twee tegengestelde krachten in ons, die Plato beeldend beschrijft in de metafoor van het paardenspan, waarvan het ene paard de ene kant en het andere een tegenkant op wil en die beide gemend moeten worden door de op de bok zittende rede.