Dit wordt het laatste blog van dit jaar. En daar ik de laatste dagen nogal bezig was met het begrip tijd bij Spinoza [ik herlas ondermeer de hoofdstukken in Wolfson (boeiend) en Bennett (irritant)], kwam ik ook Alexander tegen
– mooi voor een blog tegen oudjaar.
Deze in Australië geboren Britse
filosoof, de eerste jood die fellow van een Oxbridge college werd, is
een van de weinigen die studie maakten van het tijdsbegrip bij
Spinoza. Toen in 1920 zijn Space, Time and Deity, verscheen [cf. op archive.org Vol I en Vol II],
dat in sterke mate door Plato en Kant geïnspireerd was, was Samuel
Alexander nog niet op de hoogte van Spinoza's filosofie en hoe
Spinoza het concept 'tijd' behandelde. Toen hij er kennis van nam, was hij best
trots gelijkenissen te ontdekken tussen zijn filosofisch systeem en
dat van Spinoza. Hij ging zelfs zover dat hij z'n eigen systeem
typeerde als "a 'gloss' of Spinoza". Maar hoe las en
vervormde hij Spinoza naar zijn eigen inzichten toe…
John Laird, zijn vriend en
bezorger van zijn literaire nalatenschap, schreef in zijn
herinneringen aan Alexander dat die graag een link naar Spinoza op
z'n urn had willen laten aanbrengen: Erravit cum Spinoza –
dwaalde met Spinoza.
Alexander schreef twee teksten
waarin hij het verband van zijn systeem met dat van Spinoza
onderzocht: Spinoza and Time (Arthur Davis Memorial Lecture,
1921*) en Lessons from Spinoza (1928).
Goed beschouwd wilde hij op zijn
manier het filosofische systeem van Spinoza opnieuw uitvinden. Hij
vond dat Spinoza erg veel aandacht aan ruimte, aan uitgebreidheid,
gaf, maar het fenomeen tijd tamelijk had verwaarloosd. Hij zou eens
serieus en vastberaden tijd in Spinoza's filosofie gaan inbrengen.
