Doordat Henri Krop in de derde en laatste bijeenkomst over de TIE naar Petrus van Balen’s boekje “De verbetering der gedachten” verwees, heb ik antiquarisch de uitgave van de herontdekker M.J. van den Hoven aangeschaft (Ambo reeks: ‘Geschiedenis van de wijsbegeerte in Nederland, Baarn, 1988).
Van den Hoven biedt daarin een informatieve inleiding over de stand van de uitgaven in de logica en wetenschapsleer in de 17e eeuw. Het werd me duidelijk dat Krop er – terecht – goed gebruik van had gemaakt bij zijn inleiding.
Ik had wel eerder over Van Balen gelezen in Jon. Israel’s Radicale Verlichting en in Mannen rond Spinoza van Wim Klever, waarin hoofdstuk 10 gaat over “Petrus van Balen over de sanering van ons denken.” Klever is heel enthousiast over de ontdekking van dit boekje van Van Balen in wie hij een 100% volgeling van Spinoza ziet die diens filosofie (en niet allen de TIE) heeft verwerkt en voor de gewone mensen heeft doorgegeven. Hij schreef zijn boekje in het Nederlands en met op het titelblad zijn eigen naam:
"De verbetering der gedachten omtrent waarheid en valsheid: Of Waare LOGICA Leerende, hoe elk alle dingen in klaarheit sal begrijpen, in sekerheit oordeelen, en met geluk onthouden; waar in 't Onderscheit van de Oude en Nieuwe Denkkonst, en de voortreffelijkheit van de laatste boven d'eerste is te sien. Samen-gestelt door Doctor Petrus à Balen. Tot Rotterdam, Gedrukt by Pieter Tonneman, Papier-verkoper, by den Doelen, Anno 1684." [Zo luidde het titelblad van de eerste uitgave; hiernaast staat het titelblad van het eerste deel van de tweede uitgave).