Ook voor Spinozisten is het interessant om kennis te nemen van dit boek van Michel Reinders dat afgelopen week verscheen, Gedrukte chaos. Populisme en moord in het Rampjaar 1672. Balans, Amsterdam, 2010 (sept.) 320 pagina’s met vele illustraties van pamfletten.
Gedrukte chaos is de handelseditie van het proefschrift waarop Reinders eind 2008 promoveerde en waarin hij een onderzoek doet naar het verband tussen politieke pamfletten en politieke actie van burgers in het Rampjaar 1672. Het boek geeft een ander en m.i. duidelijker beeld van wie er werkelijk achter de lynchpartij van Cornelis en Johan de Witt zaten. En over hoe er in de Republiek een klimaat kon ontstaan waarin de anti-orangistische regenten hun leven niet meer zeker waren. Het doet dat door een analyse van de rol die de hoogopbloeiende cultuur van politieke pamfletten hierin speelde. Te makkelijk werd het conflict vereenvoudigd door een tegenstelling te zien tussen ‘orangisten’ (aanhangers van Willem) en de aanhangers van de ‘Ware vrijheid’ ofwel de Loevensteinse factie of Staatse partij (aanhangers van o.a. Johan de Witt).
Michel Reinders (1979) die als freelance journalist voor diverse kranten en bladen en als tekstschrijver bij Tekstschrijvers.nl werkte, is in de invloed van media geïnteresseerd (en heeft kritiek op Habermas’ theorie van de Öffentlichkeit – die tegenwoordig uiteraard als de ‘public sphere’ moet worden getypeerd; dit gebeurt in de voetnoten). Hij heeft in ieder geval een zeer vlot leesbaar boek geschreven, dat daardoor overigens niet minder wetenschappelijk werd.
Reinders geeft een interessant overzicht van de vele pamfletten, waarmee burgers zich mengden in de lokale en ook gewestelijke en nationale politiek. Hij schetst de gebeurtenissen en vooral de onlusten gelijkopgaand met de vooropgaande en/of volgende pamfletten. In 1672 verschenen er iets meer dan 1600 pamfletten, tegen gemiddeld 300 per jaar in de jaren eromheen.
