Zover ik weet heeft de literatuurcriticus Kees Fens (1929 – 2008) niet veel over Spinoza geschreven. Hij deed dat in ieder geval één keer. Gisteren kwam ik de fraaie recensie tegen van Fens in de Volkskrant van 12 maart 1999 over de merkwaardige Spinoza-biografie van Margaret Gullan-Whur. Hij recenseerde de Engelse uitgave. Anderhalf jaar later werd in het Spinoza Lyceum in Amsterdam de Nederlandse vertaling gepresenteerd bij gelegenheid waarvan Siebe Thissen een toespraak hield en o.a. zei: “Margaret Gullan-Whur heeft een vlotte pen, waarmee ze soms bijna achteloos de meest ingewikkelde wijsgerige denkbeelden helder weet te presenteren, zonder daarbij karaktertrekken van Spinoza en de historische setting te veronachtzamen.” […] “Gullan-Whur is geen engineer, maar een imagineer, een datadandy: een schrijver die stapelt, verknoopt, verbanden legt en doorkruist, zonder de essentie – het leven en werk van Spinoza – uit het oog te verliezen. Wetenschappelijke data, verdoemde data en virtuele data vinden alle hun plek.” Bijna-kritische woorden van Thissen die overigens nogal positief was.
Nee, dan de typering van Fens: “Ik heb, geloof ik, niet eerder een biografie gelezen die zich bijna volledig als een schitterend bedenksel laat lezen.”
Mij viel als het meest merkwaardige op dat Margaret Gullan-Whur, die zich zo’n tien jaar met onderzoek naar Spinoza zou hebben bezig gehouden, als het er op aan kwam een nogal negatieve houding toont en helemaal niets van haar onderwerp moest hebben. Dat zij een Spinoza-hater (geworden) was droop er op vele bladzijden vanaf (zie mijn recensie van 27 augustus 2007). Ik overweeg de komende tijd het boek weer eens ter hand te nemen om er de goede dingen die het zeker ook bevat, uit te putten.
Hieronder plaats ik die mooie recensie van Kees Fens.
