Deze nooit tot het predikambt toegelaten godgeleerde uit Vlissingen, stichter van de sekte der "Verschooristen" of Hebreeërs, begin dit jaar tijdens de wintercursus van de Stichting Studie Nadere Reformatie (SSNR) te Veenendaal nog de “kwelgeest van de gereformeerde kerk op Walcheren” genoemd, was mij tot heden onbekend. Maar toen ik gisteren een kijkje nam op de EDBO, de Early Dutch Books Online, op ‘Spinoza’ en ‘Spinosa’ zocht, opende ik dit Vervolg op M. Noël Chomel. Algemeen huishoudelyk-, natuur-, zedekundig- en konstwoordenboek [Zynde het VIII.(-XVI.) deel van het woordenboek. / By J.A. de Chalmot -negende deel, 1786] een boekdeel van 747 pagina’s op één waarvan de naam van Spinosa voorkomt, waarop het volgende is te lezen:
“VERSCHOORISTEN, noemde men in de zeventiende eeuw eene Aanhang van dwaalende Christenen, die hunnen naam ontleent hebben van zekeren Jacob Verschoor, geboortig van Vlisingen, die in den jaare 1680, uit een verkeerd en ongeschikt mengzel der stellingen van Coccejus en Spinosa, een nieuw samenstel van Godgeleerdheid smeedde, even merkwaardig uit hoofde van deszelvs buitenspoorigheid als van wegens deszelvs Godloosheid. Zyne leerlingen en navolgers kreegen ook den naam van Hebreeuwen; ter oirzaake van den yver, met welke zy allen, zonder onderscheidt van jaaren of Sexe, zich bevlytigden in de Hebreeuwsche Taale.” [Bij EDBO]
Van Jacob Verschoor had ik, zoals gezegd, nog niet eerder gehoord. De twee Verlichtings-delen van Jonathan Israel hebben zijn naam niet. Verder zoeken gaf via books.google [ook bij EDBO] een vergelijkbaar bericht in Jacobus Kok: Vaderlandsch Woordenboek: Met Kaarten, Plaaten en Pourtraitten [T – V, Volume 29. Allart, 1793] Ook daarin 1x Spinosa. Jacob Verschoor zou de leer van den “godverzaakenden Benedictus de Spinosa” gevolgd hebben.
