Zoals zo vaak gebeurt: je speurt naar het een en vind het ander.
Zo ontdekte ik gisteren dat het fraaie boek (en dikke turf van een proefschrift) van Mirjam de Baar, “Ik moet spreken.” Het spiritueel leiderschap van Antoinette Bourignon (1616 – 1680) vrij in PDF-formaat downloadbaar staat bij de Rijksuniversiteit Groningen. Ik heb het boek een paar jaar geleden, toen het in de ramsj kwam, met groot plezier gelezen. Je komt er veel uit te weten over het godsdienstig zoeken van velen in de 17e eeuw.
Haar boek geeft ook veel informatie over de natuuronderzoeker Jan Swammerdam, die geruime tijd onder invloed stond van de mystica en charletanne Bourignon. In april 1673 had hij contact met haar gezocht daar hij in 
tweespalt verkeerde tussen enerzijds zijn drang naar natuuronderzoek en anderzijds zijn twijfel of dat wel goed was voor zijn zielenheil. Later, toen hij meer met haar in contact stond, liet hij haar aan God, met wie zij beweerde rechtstreeks gesprekken te voeren, vragen of Hij het eigenlijk wel goed vond dat de geheimen van zijn natuur door onderzoekers zoals hij werden ontrafeld. Volgens Bourignon kon hij dat voor zijn zielenheil beter opgeven. In 1675 begaf hij zich naar Bourignons religieuze vestiging in Sleeswijk Holstein.
In haar boek vermeldt De Baar: “Eric Jorink heeft de prikkelende stelling opgeworpen dat Swammerdam tijdens zijn studietijd ook Spinoza persoonlijk moet hebben leren kennen, al zijn hiervoor geen directe bewijzen voorhanden.”(p. 369)
