Hoe is
het te begrijpen dat, hoe mogelijk te verklaren waarom Hannah Arendt zich nooit
echt met Spinoza heeft bezig gehouden? Dat zij geen enkele beschouwing aan
Spinoza wijdde en dat er niets van zijn denken in haar geschriften terug te
vinden is of althans lijkt. Uiteraard had ze van en over hem gelezen en gehoord
en een enkele maal komt zijn naam in haar werk voor, maar het lijkt of dat bij
wat algemene kennis van geschiedenis van de filosofie is gebleven. Terwijl
Spinoza toch een behoorlijk politieke theorie heeft neergelegd. Wel houdt zij
zich intensief bezig met Kant en probeert ze diens ‘politieke theorie’ die hij
niet had, te reconstrueren uit zijn praktische theorie over esthetica in zijn
Kritik der Urteilskraft.
En er
waren behalve politieke theorie, nog zoveel andere mogelijke raakvlakken.
Allebei
waren ze seculiere, niet religieuze Joden. Allebei werden zij uitgestoten door
hun eigen Joodse gemeenschap: de Joodse bestuurders van zijn gemeenschap
spraken over Spinoza de herem, de banvloek uit; Arendt werd door de Joodse
georganiseerde wereld geëxcommuniceerd, eerst na haar publicatie in 1951 van
‘The Origins of Totalitarianism’ en vanaf 1963 nog sterker na het verschijnen
van ‘Eichmann in Jerusalem’. Maar van enig besef daarover of gevoel van verwantschap
van haar met Spinoza is niets te merken.
