Het mei/juni-nummer van het tijdschrift Filosofie is gewijd aan het thema van de "vrije wil" en stelt de vraag aan de orde: "Vrije wil? Hoe zit dat?"
Deze keer komt wél ook de zienswijze aan de orde van Spinoza over dit thema en wel in het artikel van dr. Miriam van Reijen: "Een 'aangekondigde' dood: Spinoza over de vrije wil."
Zij sprak over dit onderwerp ook tijdens de jaarvergadering van de Ver. Het Spinozahuis op 14 april in Rijnsburg. We hoeven nu niet te wachten tot over ca een jaar die lezing in de Mededelingen vanwege Het Spinozahuis in druk verschijnt, maar hebben hier alvast een vrucht van haar studie. Ze is inmiddels minder positief over hoe neurowetenschappers met de filosofie van Spinoza omgaan en hoe de meesten met het onderwerp van de vrije wil op een zeer onfilosofische manier aan de haal gaan.
Ze geeft, zoals we inmiddels van haar gewend zijn, op een duidelijke en indringende manier de kijk van Spinoza weer. Interessant is hoe ze ook diverse praktische consequenties bespreekt van het al dan niet uitgaan van het bestaan van een vrije wil.
Speels verwijst haar titel naar het Trouw-dossier over "de dood van de vrije wil", een diagnose die door neurowetenschappers zou zijn gesteld. Zij verwijst ernaar dat Spinoza die dood al had aangekondigd, sterker nog, dat die vrije wil nooit bestaan had en slechts illusie was en is doordat we de oorzaken van de dingen die we willen en begeren niet kennen.
Iets wat niet bestaat, laat staan leeft, kan niet dood gaan.
Dit artikel van Van Reijen geeft mij aanleiding op te merken hetgeen ik hieronder in de vet-gedrukte passage schrijf.