Het recente nummer van Filosofie, dat als thema Politieke filosofie heeft met Spinoza op de cover, heeft twee artikelen over Spinoza maar niet echt een artikel over diens politieke filosofie. Het artikel van dr. Wim Klever heeft een aspect eruit: “Het koppelingsbeginsel. Politiek realisme van de Hollandse Verlichting” (ik kom daar in een volgend blog op terug) en het artikel van dr. Miriam van Reijen, getiteld: “Benedictus de Spinoza en Willem van Blijenbergh: ‘De brieven over het kwaad’, ofwel een vriendschap die niet doorging,” valt buiten dit thema.
Het heeft te maken met de toevallige voorgeschiedenis, die ik al eerder meedeelde. Er waren teveel artikelen voor de Spinoza-special en daarom werden deze twee artikelen doorgeschoven en werd er ad hoc een thema voor dat nieuwe nummer bedacht. Dat kan echter niet als het juiste label bij het artikel van Miriam van Reijen worden gezien. Wanneer er veel eerder bedacht zou zijn hoe voor een themanummer over politieke filosofie een beeld te geven van Spinoza’s bijdrage aan de politieke theorievorming, zouden minstens één of meer andere artikelen op de rol zijn genomen. Enfin, dit is loutere samenloop van toevallige omstandigheden – contingentie bestaat tóch. Er zal nu nog wel een hele tijd overheen gaan voor er in Filosofie en artikel over Spinoza’s politieke filosofie zal kunnen verschijnen. Niet gezeurd – het is niet anders. Laten we blij zijn dat Nederland en Vlaanderen weer twee forse artikelen over Spinoza heeft.
Los van de thematitel biedt Miriam van Reijen ons hier een schitterend artikel over een niet-tragisch pseudo-misverstand. Tijdens de zomercursus van 2009, waarbij ook de correspondentie tussen Van Blijenbergh en Spinoza aan de orde kwam, was ik een beetje jaloers op die landen (Van Reijen noemt ze in dit artikel) waar aparte boekjes met deze “Brieven over het kwaad” op de markt zijn gebracht (twee in Frankrijk en een in Argentinië). Waarom gebeuren zulke dingen in ons land niet? Maar met dit uitvoerige artikel levert Miriam van Reijen ons alvast het inleidende hoofdstuk van zo’n uitgave, waar we dan maar zelf de brieven uit de correspondentie moeten bijzoeken.
