Het boek Bewustzijn. Van filosofie naar hersenwetenschap [Boom, Meppel, 2008] had ik al eerder in handen gehad, maar daarover indertijd niets op dit weblog gemeld. Ik heb al eens aangegeven dat ik niet kan ingaan op elk boek dat geen aandacht geeft aan Spinoza, terwijl daar best aanleiding voor zou zijn – daar zou ik meer dan een dagtaak aan hebben. Van een boek met deze titel en dit onderwerp, waarin uitdrukkelijk de wortels die de psychologie in de filosofie heeft, worden geschetst, zou je meer Spinoza verwachten. Daarover zo dadelijk verder. Eerst nu over het boek.
Het is een vervolg op en verdere uitwerking van Kolk's eerdere boek Actief en passief bewustzijn. Korte voorgeschiedenis van de cognitieve psychologie [Donker, Rotterdam, 1994]. In die termen – actief en passief – vatte hij kort de twee hoofdstromingen over het denken over bewustzijn samen: die welke het accent legde op het passieve ontstaan van bewustzijn vanuit de omgeving, gevormd door zintuiglijke ervaring; tegenover de rationalistische filosofie als die van Descartes en Kant, die bewustzijn als een actieve handeling zien. Er wordt immers ook gekozen, geoordeeld en geredeneerd. Volgens deze laatste visie is het bewustzijn maar ten dele gevormd door zintuiglijke ervaring en zijn belangrijke aspecten ervan aangeboren.
