De joods-Duits auteur Berthold Auerbach die zijn rabbijn-opleiding in Karlsruhe (1827–29) afbrak en voor zijn filosofie-opleiding naar de universiteiten van Tübingen, München en Heidelberg ging, is al vaker op dit blog langs geweest. Auerbach’s belangstelling voor Spinoza leidde tot zijn beroemde roman Spinoza. Ein Denkerleben (1837) en zijn vijfdelige vertaling van Spinoza’s werken in 1841: SPINOZA'S SÄMMTLICHE WERKE: AUS DEM LATEINISCHEN MIT DEM LEBEN SPINOZA'S [Stuttgart, J. Scheible, 1841]. De eerste complete Spinoza-vertaling in Duitsland. [Zie blog, blog, blog en blog]
Maar ook in zijn latere roman-reeksen, z’n geliefde Schwarzwälder Dorfgeschichten [Erzählungen, 1843-1854], of in Auf der Höhe. Roman in acht Büchern [1865] bracht hij als een echte emancipator waar maar mogelijk z’n Spinozistische ideeën onder. Vandaag kwam ik in het laatste boek een scène tegen, waarin een oude zieke graaf wordt bezocht en hem door een van de bezoekers een tekst wordt voorgelezen die de oude man zelf ooit heeft geschreven: »Für den Tag und die Stunde, da sich mein Denken verdunkeln will, sei mir dies zur Erleuchtung.« Zie hier die ‘zwaar-Spinozistische tekst' – eerst in afbeelding van het Gothisch of beter de Walbaum-Fraktur en daarna het hele fragment in hedendaags schrift.
