31 oktober 2010 was er in de Internationale School voor Wijsbegeerte een dag over de hersenen en de vrije wil [cf hier]. De Britse breinkenner Rita Carter schetste de functie van de verschillende delen van de hersenen en hoe moderne hersenscans steeds duidelijker maken hoe onze hersenen functioneren en disfunctioneren. De Nederlandse filosoof en medicus Bert Keizer gaf een coreferaat waarin hij zich verzette tegen wat hij omschrijft als neurologisch reductionisme. Van beide in het Engels gehouden inleidingen werden video’s gemaakt [cf hier].
Ik haal de video van Keizer naar dit blog, niet daar hij ook maar iets over Spinoza zegt. Spinoza is nooit zijn onderwerp. Maar wel, daar zijn inleiding een interessante illustratie is van twee dingen:
[1] Bert Keizer schetst voortreffelijk de categoriefout die neurologen maken die menen iets over het denken van een persoon vanuit hersenplaatjes te kunnen zeggen. Hier dienen wij zelf het verhaal erbij te bedenken over de twee verschillende attributen, van waaruit “één ding”, een persoon, ‘bestudeerd’ kan worden: nu eens via de ene weg, dan weer via de andere weg, maar nooit is er een weg rechtstreeks van het ene naar het andere attribuut.
[2] Bert Keizer denkt dat de vrije wil wel degelijk bestaansrecht heeft. Hij denkt dat de neurobiologen zich schuldig maken aan 'reductionisme' en ten onrechte de vrije wil ontkennen.
Maar er is dus, met behoud van alles wat hij schetst onder [1], de Spinozistische zienswijze dat de vrije wil niet bestaat, waarbij nog steeds de neurowetenschappers een categoriefout maken en foutieve reductie plegen. Zij hebben Spinoza niet aan hun kant, tenzij ze in hun beschouwingswijzen ingaan op Spinoza's filosofische benaderingswijze. Ondanks de schijn van het tegendeel was ook Damasio niet zo'n Spinozistisch denkende neurowetenschapper.
Het verhaal duurt 27:55 minuten. Vanaf ca 18 minuten komt het onderwerp “vrije wil” aan bod.
Dit blog vind ik meteen een mooie gelegenheid om weer eens een pas uitgekomen boek te laten zien, waarin Spinoza totaal niet voorkomt.
