Vanmiddag heb ik Baltasar Gracián, De criticon of de kunst van het leven [vert. Thedo Kars. Athenaeum-Polak
& Van Gennep, 2008] uit de bibliotheek geleend. Wikipedia vertelt over hem
dat hij een Spaanse jezuïet was “die bekend is als schrijver van amorele,
illusieloze, 'machiavellistische', vaak cynisch genoemde boeken, waaronder Handorakel en kunst van de voorzichtigheid.
Zijn werk werd geprezen door Nietzsche, Voltaire, Stendhal en La Rochefoucauld.
Schopenhauer heeft het Handorakel in het Duits vertaald.”
Wat er niet bij staat
is dat Spinoza in het bezit was van een Spaanse uitgave El Criticon Vol. 3. Jacob
van Sluis & Tonnis Musschenga die in 2009 De boeken van Spinoza samenstelden, schrijven erbij: Mogelijk: El criticon ; Tercera parte: En
el invierno de la vejez / Baltasar Gracián. – Madrid : Pablo de Val, 1657.