Adèle Meijer stuurde mij een artikel toe dat ze als een
soort vervolg brengt op het blog van 18-11-20 dat van mij de titel meekreeg “Adèle’s
poging tot onderbouwing van het bewijs dat de mens in essentie God is”. Daar
kwamen wel 90 reacties op. Bij dit nieuwe artikel schrijft ze: “Ik hoop dat deze nieuwe
bijdrage licht zal werpen op enkele problemen die vorig jaar op je blog
bediscussieerd zijn: fasten your seat
belt!”
Dat laatste, fasten
your seat belt!, zal niet alleen voor mij gelden, maar voor alle bezoekers
die zich door haar mee op reis willen laten nemen in een tekst die een hoge vlucht
neemt. De tekst is te omvangrijk om in een blog op te nemen en is daarom elders
op internet als een DOCX [gewijzigd in:] PDF geplaatst. Hier volgen – om een idee te geven – de
openingsalinea’s van het artikel. In het volgende is dus Adèle aan het woord:
Spinoza beschrijft God als een
uniek, oneindig, eeuwig, ondeelbaar, onveranderlijk en perfect wezen, dat
bestaat als substantie en dat vanuit zijn macht, door zijn denken, alles heeft
veroorzaakt: zowel de gemanifesteerde als de ongemanifesteerde natuur c.q.
substantie. God heeft zichzelf veroorzaakt en is. Tegelijkertijd is daarbinnen
echter alles in beweging: dingen die zowel eeuwig als eindig zijn, verschijnen
en vergaan er onophoudelijk. Alles handelt daarbij zoals door God bepaald is,
naar zijn onveranderlijke wetten, maar alles ontwikkelt zich tot vrijheid.
Spinoza beschrijft dit complexe geheel uiterst beknopt en met een strenge
consistentie, die tegelijkertijd tal van paradoxen en complexe beschrijvingen
oplevert. Nergens is dat zo duidelijk als in de beschrijving van de mens.
Dit artikel beoogt helderheid te
brengen in de vraag: wat is de mens volgens Spinoza? Daartoe ontwikkel ik hier
twee concepten: de stratificatie van de substantie, en de triangulatie van de
modi. Hierbij maak ik gebruik van enkele algemene begrippen uit de fysica. De
mens blijkt dan in kaart gebracht te kunnen worden als een samenstelling van
alle attributen en modi die genoemd worden, plus de essentie van God. Op God
zelf na, vormt hij zo de enige synthese van de substantie. Aan het einde van
het artikel is deze samenstelling in een schema weergegeven. In de voetnoten
verwijs ik verder naar parallelle begrippen uit met name het Hindoeïsme. [cf. PDF]
Eventuele discussiebijdragen of andere reacties kunnen
uiteraard op dit blog ingebracht worden.
_______________________
Op 26 februari had ik, Stan Verdult, een reactie met een uitvoerig commentaar ingegeven. Daarop heeft op haar beurt Adèle Meijer weer per onderdeel gereageerd. Het leek het handigst om die reacties in één document bijeen te brengen. Dit PDF komt dus in de plaats van de reacties in het reactieformulier (die worden gewist).
