Sebastien Valkenberg heeft in Trouw vandaag een column “over het lichtzinnige gebruik van het etiket ‘verlicht’.” Hij schrijft tegen het gebruik van de Verlichting door iemand als Bas Heijne, volgens wie pleiten voor de herinvoering van de doodstraf een ‘onverlicht’ standpunt zou zijn dat een redelijk mens niet meer kan innemen. De Verlichtingsfilosofen worden volgens Valkenberg zo te simpel van stal gehaald en volgens hem geldt: “De filosofen van de Verlichting hadden geen moeite met de doodstraf.”
Waar het mij om gaat is dat zo makkelijk, ook door Valkenberg, over “de filosofen van de Verlichting” wordt gesproken, alsof er tussen hen geen gigantische verschillen zijn. Opvallend is vervolgens dat in zo’n stukje Spinoza, toch de grondlegger van wat later de Verlichting ging heten, simpel genegeerd wordt. Maar wel Kant natuurlijk. O, die grote “Immanuel Kant, hoogtepunt én boegbeeld van de Verlichting. Volgens hem is het zelfs onze plicht het leven van de moordenaar te nemen. Oog om oog, tand om tand? Mooi niet. Kant is niet uit op oudtestamentische vergelding. Zijn standpunt vloeit voort uit zijn filosofie, die uitgaat van de autonomie van mensen. Juist door de doodstraf toe te passen neem je de edele gedachte serieus dat mensen, de moordenaar incluis, zelf verantwoordelijk zijn voor hun daden.”
Zie eens hoe iemand als Kant, met zijn geloof in de vrije wil, en de “autonomie” van mensen, geen moeite heeft om voor God te spelen.