Spinoza was uiteraard nog niet bekend met Gödel’s bewijs

0
488
Spinoza zou, als hij in de 20e eeuw zou hebben geleefd en geschreven, een heel andere filosofie hebben opgesteld. Hij was dan wel geen wiskundige, maar had daar wel zoveel belangstelling voor dat hij niet meer zo'n naar nu lijkt naïeve – voor hem toen nog vanzelfsprekende – categoriespong van het logische naar het ontologische, van de kenorde naar de zijnsorde, zou hebben kunnen maken. Hij zou van Kurt Gödel hebben begrepen dat geen enkel formeel systeem (zoals hij er een ontwierp) zijn eigen correctheid kan bewijzen.
En toch, als je daar allemaal even van afziet, is het wel bijzonder indrukwekkend om te zien hoe hij zo'n consequent samenhangend begripssysteem heeft kunnen ontwerpen. En als je z'n metafysica even laat voor wat het is: z'n emotieleer en psychologie heeft een mate van concreetheid en passendheid, dat je merkt hoe goed hij  het 'verschijnsel mens' heeft geobserveerd. Daar is hij geen metafysicus meer. Het is ook dát gedeelte van zijn filosofie dat almaar meer serieus wordt genomen – o.a. bij therapie wordt gebruikt.