Recensie van Wim Klever van The Vatican Manuscript of Spinoza’s Ethica

Dit is een belangrijk boek. Wat het biedt, is lang en breed in de pers geweest. Ik ga dat hier dan ook niet uitvoerig herhalen. De Introduction  van 47 bladzijden vertelt de geschiedenis van de ontdekking  van het VM en ontwikkelt de zogenaamde ‘ontfutseling-hypothese’, die inhoudt dat Stensen het Ethica-manuscript van Tschirnhhaus heeft verkregen tijdens/na  een diepgaand gesprek over godsdienst, waarin hij poogde hem tot het Katholicisme te bekeren. Aanvankelijk aarzelde ik aan te nemen dat Spinoza’s vertrouweling zijn geheime schat zou kunnen hebben openbaren, laat staan doorgeven, aan een ‘fanatieke’ konvertiet, wat Stensen blijkbaar was geworden. Dat leek mij onwaarschijnlijk, temeer daar hij had ervaren dat Spinoza hem in 1675, desgevraagd, niet had toegestaan om de in zijn bezit zijnde kopie van Spinoza’s handschrift in Parijs aan Leibnitz ter inzage te geven. De argumentatie van de auteurs, onder meer aan de hand van verschillende brieven van verschillende personen, ook aan Leibnitz, heeft mij echter overtuigd van de plausibiliteit dat de ‘Lutheraanse vreemdeling’, waarover Stensen spreekt in zijn begeleidende brief aan het Heilig Officie van het Vaticaan wel Tschirnhaus moet zijn.