Hoe kon ik eergisteren al menen dat het “waarschijnlijk mijn
laatste blog n.a.v. het symposium over het al dan niet opheffen van de ban” zou
zijn [cf. blog]. Ik wilde te snel van het onderwerp af, moest
gisteren een Q&A met Steven Nadler melden [cf.], vervolgens ook dat het fraaie,
lezenswaardige en kritische blog van Vester Bergmans op Joop.nl, “Laat Spinoza met rust!”, onder de titel “Spinoza
kan leven met banvloek” gisteren in NRC-Handelsblad was geplaatst [cf.] en 's morgens ook in NRC Next. Vester Bergmans studeerde magna cum laude af in de
wijsbegeerte aan de KU Leuven. Zijn masterthese ging over moed bij Spinoza en
Descartes. Een krachtig stuk dat fors tegenwicht biedt aan het pleidooi tot
opheffing, waarvan rabbijn Nathan Lopes Cardozo wel de sterkste representant
is. Door n.l. erop te wijzen dat die hele kwestie Spinoza niet raakt!
Vandaag geeft het Nieuw Israëlitisch Weekblad ruimte aan rabbijn Nathan Lopes Cardozo om, nu in het Nederlands, zijn
pleidooi van afgelopen zondag nog eens te brengen. Titel: “In godsnaam,
vernietig de ban op Spinoza.” Het was immers ook “in Gods naam” dat Spinoza in
1656 vervloekt werd. Zie de website van het NIW voor zijn tekst.
Het is duidelijk waar het hem om te doen is: Spinoza
neutraliseren! Hij beweert: “Het was de ban zelf, meer dan zijn eigenlijke filosofie, die
hem zo beroemd heeft gemaakt.” En verder in z’n stuk nog eens: “In het geval
van Spinoza had de ban een omgekeerd effect: het maakte hem alleen maar
beroemder.”
Hij is het sterkste voorbeeld van degenen die ik op het oog had in mijn blog, “Wie
is er nog in de ban van Spinoza’s ban?,” de dag vóór het symposium, waarin ik (retorisch)
de vraag stelde: “Willen de opheffers van de ban dat Spinoza niet Spinoza zou
zijn?” Ja, zo is het inderdaad. Wat Lopes Cardozo echt wil, hoewel hij hem de nodige lippendienst bewijst (“Laten
we hem de eer geven die hem toekomt en hem een van de grootste filosofen aller
tijden noemen”), is Spinoza’s gezag terugdringen: “zodat filosofen en academici
zich niet langer achter Spinoza kunnen verschuilen en het jodendom een
bekrompen religie kunnen noemen.” Dat is wat hij voorheeft met opheffing van de ban.
Lopes Cardozo voert een krachteloos achterhoedegevecht. Als het hem zou lukken dat bestuur en rabbijnen van de Snoge overstag zouden gaan en de ban alsnog teniet zouden doen: het zou voor het belang van Spinoza volstrekt niets uitmaken.
Bij het stuk is deze foto geplaatst met dit onderschrift: Rabbijn
Nathan Lopes Cardozo in De Rode Hoed, met een portret van Baruch Spinoza. Foto:
Claudia Kamergorodski. Ik weet van Wim Goris, die de eerste was op dit blog om zijn indruk van het symposium te geven, dat het
portret als ‘huisportret’ gemaakt is door zijn vader.
Een sterker beeld van hypocrisie ken ik niet
