De voortgang van deze reeks is even gestokt. Vóór ik met m’n blog wilde komen waarin ik een antwoord wilde benaderen op de in de titel gegeven vraag, wilde ik eerst nog een omweg maken met het lezen van een boek. Ik wilde meer te weten komen over de wereld van de doopsgezinden en andere christelijke denominaties in de 16e en 17e eeuw. Daartoe las ik voorbije dagen S. Zijlstra: Om de ware gemeente en de oude gronden: geschiedenis van de dopersen in de Nederlanden, 1531-1675. 1) Een zeer uitgebreide studie die veel informatie geeft en een behoorlijk inzicht verschaft in het ontstaan en de ontwikkelingen van het doperdom in Europa met accent op Nederland. Dit even ter verklaring waarom mijn reeksje even stokte.
Ik deed dat temeer daar ik de opgeworpen vraag in die zin wil gaan beantwoorden: ja, Pieter Balling is sterk beïnvloed door Spinoza en mag terecht een Spinozist worden genoemd. Maar Spinoza heeft zich ook behoorlijk laten beïnvloeden door de bijzondere categorie van doperse christenen, met name diegenen die zich min of meer thuis voelden in de omgeving van de collegianten en, zoals bij Balling merkbaar is, affiniteit hadden met de spiritualistische stroming die David Joris in het mennitisch-doperdom vertegenwoordigde. David Joris voor wie het accent lag op de innerlijke weg tot het heil en voor wie kerken en ceremoniën overbodig waren [Zijlstra, 160].
