Anderhalve week geleden had ik een korte discussie met Wim Klever, waarbij ik aangaf dat ik met het hele concept ‘multiversum’ niet uit de voeten kon en geen aanleiding zag het in verband te brengen met Spinoza. [Zie hier bij de reacties]
Inmiddels begin ik daar anders over te denken. Gisteren ontdekte ik een video-opname van een gastcollege van 20 nov. 2008 in Hampshire van Dr. Paul Davis, a theoretical physicist, cosmologist, and astrobiologist at Arizona State University.
Al geruime tijd staat een boek van hem, Perfect universum, ongelezen in mijn boekenkast – de vertaling van zijn laatste boek, The Goldilocks Enigma. Why is the Universe Just Right for Life? (2006). Ik had weerstand om het te gaan lezen, daar het o.a. de zgn ‘antropische grootheden’ behandelt, een volstrekt foutief-suggestieve benaming die door Intelligent Design-aanhangers wordt omarmd. Ik dacht, zeer ten onrechte naar nu blijkt, dat Davies aan die kant stond – en daar had ik even geen zin in. Deze video laat echter zien dat hij juist aan de andere kant staat.
Je merkt aan zijn hele betoog dat hij eigenlijk een sterk spinozistische benadering van de werkelijkheid heeft, zonder dat hij het zelf in de gaten heeft. Sterker nog, in het voorbijgaan wordt door hem ook Spinoza even genoemd, maar helemaal aan de kant van de traditie geplaatst. Davies lijkt niet in de gaten te hebben dat Spinoza wel het woord ‘God’ van de monotheïsten overnam, maar niet het begrip. Hij lijkt niet te weten dat juist Spinoza de immanentie van de natuurwetten benadrukte en dat hij – door ons mensen, met alle bestaande bijzondere dingen, als modi, als vormverschijnselen van de ene natuur te zien – aangaf hoe wij en de wereld niet tegenover of buiten de natuur en z’n wetten kwamen te staan, maar er van aanvang tot einde, blijvend door gevormd worden en er deel van blijven uitmaken. Hij lijkt niet op de hoogte van Spinoza’s overtuiging van de noodzakelijkheid en het ontkennen van de mogelijkheid van keuze door ’n Designer van andere wetten.
Ik wil niet suggereren dat Spinoza dit type benadering van de theoretische natuurwetenschap al voorzien had, maar hij heeft het a.h.w. mogelijk gemaakt: dit type kijken naar de natuur ligt in het verlengde van Spinoza’s intuïtie.
De video duurt 59:20 minuten [Het is handig om alvorens de video te laten starten, eerst met 'Lees verder…' hieronder de rest van het blog te openen]
Hampshire College | Dr. Paul Davis' Science & Religion Lecture from Hampshire TV.
De inleider van de gastspreker, Salman Hameed, is ca 5 minuten aan het woord. Bij zijn introductie is ’t goed te beseffen dat hij behalve Assistant Professor of Integrated Science & Humanities at Hampshire College, Massachusetts, ook astronoom is.
Dat Paul Davies Spinoza wel noemt, maar geen kenner van zijn werken is, leid ik verder ook af uit het feit dat hij volstaat met het nemen van een citaat uit de oude Elwes-vertaling die zo makkelijk op internet te vinden is.