Op 22 juli 2009 had ik een blog “Menno ter Braak (1902 – 1940) over zijn bezoek aan Het Spinozahuis in mei 1935.” Ter voorbereiding op de zomercursus "Spinoza en de literatuur, is het wellicht zinvol om de vraag te stellen: schreef Ter Braak meer over Spinoza?
Nu sinds 22 november 2010 de aparte website www.mennoterbraak.nl is gelanceerd, waarop alles, maar dan ook letterlijk alles van deze invloedrijkste literator uit het interbellum gedigitaliseerd staat, kunnen we daarop eens gaan speuren. Zowel de vele teksten die hij voor Het Vaderland en andere bladen schreef, de opname ervan in latere boeken, en tenslotte ook nog eens de opneming in de verzamelde werken… het staat er allemaal keurig gedigitaliseerd.
Het wordt nu wel heel eenvoudig om, met behulp van het zoekprogramma Google door deze grote digitale vijver te vissen naar het voorkomen van de naam Spinoza of de term Spinozisme. Welnu ik heb dat karweitje graag gedaan en met dit blog promoveer ik op het onderwerp “Menno ter Braak en Spinoza.” Daarbij zal blijken dat Ter Braak goed beschouwd eigenlijk weinig met Spinoza op had. Eigenlijk alleen die stilte in dat Spinozahuisje… Eduard de Perron wilde in zijn briefwisseling met zijn vriend Ter Braak nog wel eens melden dat hij met genoegen in de Ethica aan het studeren was, van Ter Braak horen we zulke dingen niet.
Dat verhaaltje over zijn bezoek aan Het Spinozahuis in mei 1935 is eigenlijk het belangrijkste wat hij ons over Spinoza te zeggen had. Hij kwam meermalen op die ervaring terug – vooral op de stilte die er heerste.
Enfin, laten we de teksten eens nalopen. Ik breng ze, waar mogelijk, in chronologische volgorde. De term Spinozisme komt niet voor; Spinozist 1x (hier), platonisch-spinozistisch 1x (hier); Spinoza enige tientallen malen (nauwkeuriger: 51x, waarvan 30x in dat Spinozahuisje-verhaal en dus – als we die er even aftrekken – komt de naam van Spinoza 21x in zijn vele overige stukken voor).
