Dit verhaal is eigenlijk te groot voor een blog. Het begon met de ontdekking van de titel van Matthew Arnold’s essay The Bishop and the Philosopher (1863) waarbij vervolgens bleek dat de ‘The Bishop’ verwees naar John Colenso en ‘the Philosopher’ naar Spinoza en dat hieruit later Arnold’s ‘Spinoza and the Bible’ ontstond. Ik zou, wil ik beiden recht doen, uitvoerig moeten schrijven over zowel Colenso als Arnold. Maar ik ga het kort houden, want het gaat me toch alleen om het uiteindelijke resultaat waarin de 19e eeuwse literator Matthew Arnold zich op zeer serieuze en positieve wijze met Spinoza heeft beziggehouden. Toch een korte introductie van beide partijen:
John Colenso (1814 – 1883) was mathematicus, theoloog en bijbelgeleerde. Hij werd de eerste Anglicaanse bisschop te Natal (nu in Zuid-Afrika) – en een nogal liberale controversiële bisschop. Hij maakte veel bekeerlingen onder de Zoeloes, die op hun beurt weer zoveel invloed op hem hadden, dat hij bepaalde religieuze aannames begon te betwijfelen, waardoor hij van ketterij beschuldigd werd. Uiteindelijk werd hij geëxcommuniceerd en uit zijn ambt gezet.
Een collegabisschop zou hem grappig hebben getypeerd als: "the arithmetical bishop who couldn't forgive Moses for having written a Book of Numbers."
Matthew Arnold (1822 –1888) was een Engelse dichter, literatuurcriticus, onderwijzer en schoolinspecteur. In de periode van 1847-1851 werkte hij als schoolinspecteur. In 1849 publiceerde hij zijn eerste gedichtenbundel. In 1857 werd hij professor in de poëzie aan de Universiteit van Oxford.
Zijn religieuze overtuigingen waren nogal ongebruikelijk voor de tijd. Deskundigen zijn het niet eens over Arnolds geloofsopvattingen. Hij zou onder invloed van Spinoza en van zijn vader dr. Thomas Arnold, de bovennatuurlijke aspecten van religie verworpen hebben, terwijl hij wel gefascineerd bleef door kerkelijke rituelen. Hij zou meer om het dichterlijke van godsdienst hebben gegeven en om de betekenis ervan voor de maatschappij dan zich om het bestaan van God bekommerd te hebben.
Hij hield zich best veel met godsdienst bezig, bijvoorbeeld zijn Literature and dogma: an essay towards a better apprehension of the Bible (1873) lijkt wel een soort TTP. Met Spinoza’s TTP hééft hij zich overigens uitvoerig bezig gehouden. Daarover zodadelijk.
