Russisch revolutionair, Marxistisch geleerde, kunsttheoreticus en literair criticus. Zij was leerling en getrouw aanhanger van G. V. Plekhanov. Ze nam deel aan verschillende filosofische debatten in de 20- en 30-igerjaren.
Ze werd geboren in het gezin van een rabbijn in Vilenkovichi, in de provincie Vilnius. Al jong, 16 jaar, raakte ze betrokken bij de sociaal geëngageerde middenklassebeweging Narodnik en nam deel aan de mislukte aanslagpoging op tsaar Alexander III. In 1887 emigreerde ze naar Zwitserland en behaalde in 1900 haar doctoraat in de filosofie aan de universiteit van Bern. In 1892 werd ze Marxist en sloot zich aan bij de Geneefse arbeidersbeweging die onder leiding stond van Georgi Plekhanov. Toen op het Tweede Congres in 1903 de Russische Sociaal Democratische Arbeidspartij zich splitste in Bolsheviken en Mensjevieken, sloot zij zich bij de laatste aan. In 1906 ging ze terug naar Rusland waar ze als tweede na Plekhanov de autoriteit in de Marxistische filosofie werd. Ze stond kritisch tegenover Lenin. In de 20-iger jaren werkte ze eerst aan het Instituut der Rode Professoren en daarna aan het Sovjet Filosofisch Instituut. In de 30-iger jaren werd haar versie van het Marxisme getypeerd als mechanistische herziening van het Marxisme en werd zij als ´obscuur´ gezien. Misschien dat ze daarom als pseudoniem Ortodoks nam? Nee, veel eerder al, zo lezen we bij George L. Kline in een voetnoot op blz 15 van zijn reader Spinoza in Soviet Philosophy, adopteerde ze deze schrijversnaam: namelijk in haar polemieken gedurende de voor-republikeinse tijd met de 'revisionisten' die probeerden het historisch materialisme te combineren met een Kantiaanse ethiek en kennisleer.
Volgens de Russische filosofen A.M. Deborin en I.K. Lupoll kon het Marxisme als een variant van het Spinozisme worden gezien. Daarin gingen zij verder dan G.V. Plekhanov (1856 – 1918). En ook daartegen verzette zich Akselrod. Het Marxisme was een stap verder, maar Spinoza was er wel aan verwant.
In 1952 werd haar tekst daarover uit 1925, Spinoza and Materialism, in de Engelstalige bundel Spinoza in Soviet Philosophy opgenomen. Het was waarschijnlijk n.a.v. deze tekst waarop de secretaris van de Ver. Het Spinozahuis in zijn jaarverslag over 1953 inging en waarnaar ik eerder verwees (een deel van die tekst is bij book.google.nl te lezen en neem ik aan het eind van dit blog op).
Dat stuk van Akselrod is op internet te vinden.
Spinoza and Materialism, "Red Virgin Soil," 1925, â„– 7, pp. 144-168. [From: Spinoza in Soviet Philosophy, selected and translated by George L. Kline, NY: Humanities Press, 1952, pp. 61-89. Deels ook bij books.google te lezen]
