»Der transzendentale Idealism ist der Spinozism in dem Inbegriff seiner eigenen Vorstellung das Object zu setzen«.
[Kant, opus postumum: AAXXI, 99]
In diverse papers – en naar ik aanneem ook in haar recente boek Kant and Spinozism (zie dit blog) – heeft Beth Lord erop gewezen dat Kant in teksten waaraan hij tot het eind van zijn leven werkte en die als Opus Posthumum (OP) zijn uitgegeven, meer met Spinoza is bezig geweest. Overigens zonder dat er ook maar enige aanwijzing is dat hij teksten van Spinoza zelf las. Hij volstond met het beeld dat hij via anderen (Jacobi, Herder) van Spinoza kreeg.
In die OP komt na Newton de naam van Spinoza het meest voor. Newton mede omdat Kant veel werk maakte van het ether-begrip, als datgene dat als materiële drager van al de ruimte-tijdelijke verschijnselen overeen zou kunnen komen met Spinoza’s Substantie. Over wat Kant’s ether nu precies zou kunnen zijn wordt nog gedebatteerd, ik laat het hier rusten, maar uit wat Lord erover schrijft wordt duidelijk dat die mogelijke gelijkstelling ether-substantie toch eigenlijk nergens op slaat.
