Johann Friedrich Struensee (1737-72) martelaar van het Spinozisme? Of alleen van de beschuldiging ervan?

0
486

Deze verlichte Duitse arts uitoefende in het koninkrijk Denemarken enige jaren de macht uit.

Struensee, geboren als zoon van een piëtistisch theoloog, bevrijdde zich tijdens zijn studie geneeskunde van zijn strenge geloofsopvoeding en omarmde de ideeën van de Verlichting. Nadat hij vanaf 1757 in Altona, dat behoorde tot het Deense hertogdom Holstein en een bolwerk van de Verlichting was, de geneeskunst in dienst van het gewone volk had uitgeoefend, werd hij in 1768 aangetrokken om de jonge geesteszieke koning Christiaan VII op een toer langs de Europese hoofdsteden te vergezellen. Zo werd hij de lijfarts van de koning en kreeg zo’n invloed dat hij vanaf 1770 de alleenheerschappij in het land uitoefende. Hetgeen veel verzet opriep. Op 17 januari 1772 vond een staatsgreep plaats en werd Struensee gearresteerd.

Vandaag las ik John Christian Laursen’s “Spinoza in Denmark and the Fall of Struensee, 1770-1772” [In: Journal of the History of Ideas, Vol. 61, No. 2. (Apr., 2000), pp. 189-202], hetgeen aanleiding wordt voor dit blog over de lotgevallen van deze befaamde medische en algemene hervormer, advocaat van de Verlichting en voorstander van de integratie van de joden in de samenleving. Ik schreef al eens heel kort over hem in een blog van 15 juli 2011: “Hartog (Hirsch) Gerson (1730-1801) spinozistisch arts.”