… zou Spinoza hebben geschreven.
Dit
is weer zo'n aan Spinoza toegeschreven quote, waarvan je vele
honderden hits in Google krijgt, maar die in Spinoza's werken in deze
vorm niet terug te vinden is.
Maar
in dit geval is makkelijk te achterhalen wie deze “Spinoza-uitspraak”
in de wereld heeft gebracht: Friedrich Engels.
Friedrich
Engels schreef in 1877 in samenwerking met Karl Marx het
strijdschrift Herrn Eugen Dührings Umwälzung der Wissenschaft
kortweg “de Anti-Dühring“ genoemd (het is de tekst waardoor
Eugen Dühring van wie anders niemand meer zou hebben gehoord,
blijvend aan de vergetelheid ontrukt is). De Anti-Dühring
wordt beschouwd als een van de invloedrijkste marxistische teksten.
In
het XIe hoofdstuk, “Moral und Recht. Freiheit und Notwendigkeit,”
lezen we:
“Worauf
wir nur mit Spinoza antworten können: Ignorantia non est argumentum,
die Unwissenheit ist kein Beweisgrund.”