Himmelweg – “Way to Heaven” – Theresienstadt-spel met wéér iets van Spinoza

0
414

Way to Heaven (Himmelweg) is een toneelstuk van Juan Mayorga, gebaseerd op het beruchte waargebeurde verhaal van het concentratiekamp Theresienstadt, waar de nazi's een nep-dorp met joodse gevangen bouwden om zo de internationale inspecteurs van het Rode Kruis om de tuin te leiden en te doen geloven dat de joden humaan behandeld werden en dat de geruchten over uitroeiing nergens op gebaseerd waren. Een theaterstuk over een theaterstuk dus. Het stuk kent typische rollen van een beschaafde, humanistische en zelfs geestige nazi-commandant en van een joodse gevangene die geselecteerd is om de burgemeester te spelen en dat zo overtuigend doet dat de opzet slaagt en de inspecteur een positief rapport uitbrengt.

De Commandant schildert zichzelf af als een zeer beschaafd man, meer ‘Europees dan Duits’, citeert Shakespeare, Pascal en… niet toevallig in die omstandigheden, de joodse filosoof Spinoza. Bijvoorbeeld over de aard van de liefde (‘dat wat is geboren uit haat leidt tot een hogere liefde’- iets dergelijks wordt ervan gemaakt).

Het waarnemen, de kracht van beelden, van retoriek en van het theater zelf behoren tot Mayorga’s thema's. Het stuk stelt de vraag aan de orde: hoeveel moed ervoor nodig is om echt de verantwoordelijkheid te nemen voor wat je ziet.