Het toom van Boris van der Ham

0
321

"Sinds 1 januari 2010 publiceert D66-Kamerlid Boris van der Ham wekelijks 'vrijzinnige lezingen' op o.a. vrijzinnig.com, www.joop.nl, www.nujij.nl en youtube. Met de videoblogs wil hij de geschiedenis schetsen van het vrije denken. Wat zeggen oude teksten over de vraagstukken over onze tijd, en kunnen ze verdieping geven aan onze vrije samenleving?"
Zo staat te lezen bij zijn recentste YouTube-video.

Regelmatig baseert hij zich op een stukje uit Spinoza's gedachtegoed en ik heb dan ook al enkele malen zo'n video op dit weblog naar binnen gehaald. Dat ga ik nu weer doen met de video die hij vijf dagen geleden uitbracht en waarin hij enige regels uit het 20e hoofdstuk van het Theologisch-politiek Traktaat las.

Maar deze keer vroeg ik mij af of hij wel snapt wat hij leest en of hij over de betekenis van de tekst wel blijft nadenken. Hij leest voor en in beeld verschijnt: "… en dat zijzelf de vrije rede gebruiken en niet met haat, toom of bedrog strijden…" 'Toom'? Hij typt én leest het.

Weet hij wat hier met 'toom' bedoeld zou zijn? Heeft hij dan niet door dat daar 't o o r n' staat (ik spatieer even, want soms lijken de 'r' en 'n' samen op een 'm'). Hij werkte misschien van een kopie? In de TTP-vertaling van de Wereldbibliotheek, die hij gebruikte, staat op blz. 427 toch echt 'toorn'. En alleen dat woord kan daar iets betekenen.

Beste, Boris, een aardig project, zeker, maar wel kritisch blijven nadenken en Spinoza geen onzin in de mond leggen.