Het Spinoza-brevier van Carl Gebhardt [2]

0
373

De titel van het boek, waarover ik het in een vorig blog had, ontleende Gebhardt aan de “reeks van vaste en eeuwige dingen” [seriem rerum fixarum aeternarumque] die Spinoza in de Tractatus de Intellectus Emendatione in de paragrafen 100 en 101 bespreekt. Wat Spinoza daar zal bedoelen is ernaar verwijzen dat de wetenschap niet op zoek is naar de oneindige reeks concrete veroorzakingen van individuele, singuliere verschijnselen, maar naar de algemene (vaste en eeuwige) natuurwetten die in die verschijnselen werkzaam zijn. Tamelijk algemeen wordt aangenomen dat Spinoza deze verwijzing in de Ethica uitdrukt in de oneindige modi (beweging en rust w.b. de uitgebreidheid en oneindig intellect w.b. het denken). Dat laatste doet Gebhardt ook, waar hij schrijft “[…] die unendlichen Weisen, die Spinoza auch die festen und ewigen Dinge genannt hat.” (p. XXV) Voor Gebhardt is hier geen twijfel (terwijl het toch aan aanname is). Méér zegt hij niet over de titel van zijn ‘Spinoza-Brevier’.