De betekenis van seu of sive

0
360

Een bezoeker van dit weblog vroeg mij via de e-mail of ik aan die andere bezoeker van wie ik wel eens Latijnse toelichtingen breng, een vraag wilde voorleggen. Gezien de mogelijkheid dat ook andere bezoekers hier iets aan hebben, breng ik vraag en antwoord hier samen.

De vraag was of ‘sive’ ook 'of' kan betekenen in de betekenis van 'dit of dat', een motor of een auto?

We kennen 'sive' vooral van 'Deus sive Natura'.

Het antwoord dat ik ontving luidt:

Het al vaker door mij genoemde woordenboek van Pinkster (5e druk, 2009) geeft geen hard antwoord op de vier meest gebruikte termen voor ‘of’, te weten ‘aut’, ‘vel’, ‘sive’ en ‘seu’. In het kort: de laatste twee zijn volgens Pinkster de enige die gebruikt worden bij ‘een te verwaarlozen verschil’.

De term ‘aut’ wordt gebruikt bij uitsluiting: verum aut falsum (waar of onwaar); de betekenis van ‘vel’ hangt er vaak tussenin. Echter, combinaties van  ‘sive . . . sive’; ‘seu . . . seu’, ‘sive . . . seu’, ‘sive . . . vel’, ‘aut . . . aut’, etc. worden met ‘hetzij . . hetzij’ en met ‘of . . . of’ vertaald.

Mijn indruk is dat de betekenis van de termen erg afhankelijk is van de schrijver (en zijn tijd) en/of de context. Ik neem aan dat om deze redenen Edwin Curley, die veel werken van Spinoza vertaald heeft, in zijn ‘Note on the text’ in ‘Benedict de Spinoza. Ethics’ (Penguin Books, 1996; een weinig wegende Ethica-vertaling, o.a. ideaal bij wandelvakanties als je toch Spinoza’s Ethica bij de hand wilt hebben), vermeldt: ‘In this translation, when ‘or’ is in italics, it translates the Latin sive or seu, which normally indicates an equivalence rather than an alternative.’

Laat het hierbij (et de his satis, zou Spinoza zeggen).

Met vriendelijke groet,