Tientallen malen is de identiteitsformule “Deus sive Natura” (God oftewel de Natuur) op dit weblog voorbij gekomen, wat uiteraard niet verbazingwekkend is voor een weblog dat al ruim drie jaar over Spinoza, Spinozisten en Spinozana gaat (aan het eind van het blog geef ik een link naar al deze plaatsen). Nu ik vandaag van een bezoeker van dit weblog in een mailtje o.a. het hierna volgende stukje tekst (onderdeel van een grotere mail) ontving, is dat aanleiding voor me om in de onregelmatige ‘reeks’ Breviarium Spinozanum een samenvattende schets te geven over dit onderwerp. Breviarium betekent 'kort overzicht van’; Breviarium Spinozanum betekent dan: kort overzicht van het Spinozisme.
Eerst het e-mailtje:
"Deus sive Natura": de volledige uitdrukking is overigens "de kracht van God, anders gezegd, van de Natuur". (EIVp4d).' Daar staat dan niet dat God hetzelfde is als de Natuur, maar dat de kracht van God dezelfde is als de kracht van de Natuur. Maar ongetwijfeld staat ook nog ergens anders gewoon Deus sive Natura.
Voor het volgende maak ik gebruik van gegevens die tijdens of naar aanleiding van de zomercursus van 2008 in Barchem over de “Korte verhandeling van GOD, de MENSCH en deszelvs WELSTAND” door Nanne Bloksma en Theo van der Werf werden aangereikt.
Het eerste antwoord op bovenstaand mailtje kan vanuit die gegevens zijn, en velen zullen dat verrassend vinden gezien het feit dat het als zo ongeveer de samenvatting van de Ethica zo vaak is geciteerd: precies zo, ‘Deus sive Natura’, komen de woorden geen enkele maal in de Ethica voor. Maar sive=seu en dan blijkt dat er op twee plaatsen, slechts op twee plaatsen, sprake is van de woordcombinatie ‘Deus seu/sive Natura’.
