Het vele dat Spinoza in deel III van de Ethica schreef over de hartstochten, de manieren van reageren op hetgeen ons vanuit onze omgeving overkomt, of hoe wij op ‘wat ons wordt aangedaan’ reageren, is eigenlijk te veel om kort samen te vatten. Nu kwam ik onlang een Map der hartstochten tegen die enige jaren terug is samengesteld door Emanuel Derman, een academicus, zakenman en schrijver die zich vooral veel bezighield met kwantitatieve financiële analyses. Hij werd vooral bekend om zijn boek “My Life as A Quant: Reflections on Physics and Finance.” Enige jaren geleden heeft hij zich ook een tijdje met Spinoza’s theorie van de hartstochten bezig gehouden en deze map gemaakt. Juist in de financiële wereld kunnen de hartstochen flink uit de band schieten, zo hebben we de laatste jaren kunnen meemaken.
Toevallig kwam ik dit schema via-via tegen.
In sommige Engelse vertalingen, ook die Derman gebruikt, worden de drie basis-hartstochten, die aan alle andere ten grondslag liggen, vertaald als: pain, pleasure and desire. Ik ervaar die noties als iets te simpel, maar in strikte zin uiteraard niet helemaal onjuist. Spinoza is echter wel de filosoof van de blijheid, niet die van het plezier.
