Zaterdag had Trouw het bericht op de website (vandaag in de gedrukte krant) dat de bestbetaalde bankiers in 2008 niet of nauwelijks gekort zijn op hun bonussen, ondanks de grote verliezen die de banken leden. Zo blijkt uit een onderzoek van De Nederlandsche Bank (DNB) dat de beloningen bij 27 financiële instellingen in 2007 en 2008 bekeek. DNB noemt het ’opmerkelijk’ dat er bonussen zijn toegekend in bedrijven die in 2008 zware verliezen moesten incasseren. Topmannen die meer dan 1,5 miljoen euro per jaar verdienen, kregen vorig jaar een bonus van gemiddeld 311 procent van hun salaris. In 2007 was dat nog 355 procent. Werknemers met een salaris van 100.000 tot 200.000 euro ontvingen in 2008 gemiddeld 11 procent aan bonus. Het jaar ervoor was dat nog 30 procent. Volgens De Nederlandsche Bank zijn de mensen met de hoogste salarissen afhankelijker van hun bonus dan van het vaste deel van hun salaris. „Deze afhankelijkheid draagt het risico in zich dat medewerkers zich voornamelijk gaan richten op het zeker stellen en het maximaliseren van hun variabele beloning.” Er lopen in de VS al rechtszaken tegen bestuurders die ervan verdacht worden met de bedrijfsresultaten gemanipuleerd te hebben met het oog op het persoonlijke bonusbelang. “Perverse beloningsprikkels worden gezien als een van de oorzaken van de financiële crisis”, liet de AFM eerder weten. Minister Bos sloot recent een ‘herenakkoord’ over matiging van de bonussen met de top van de Nederlandse financiële sector. Vandaag heeft de krant artikel met de kop: “Obama opent aanval op vette bonussen.” Hij wil op de komende G20-top in Pittsburgh iets afspreken – wat precies is nog onduidelijk. Enfin, het betreft momenteel dagelijks nieuws.
Wim Klever stuurde mij een artikeltje over de ‘bonuscultuur’ toe dat hij aan NRC Handelsblad had aangeboden, maar dat deze krant – tot zijn begrijpelijke ergernis – niet opnam "omdat het inmiddels achterhaald is". Dit is een wel heel merkwaardige opvatting, waar immers nog bijna dagelijks over de bonuscultuur wordt gepubliceerd, "maar niets", zo schrijft Klever terecht, "wat ook maar in de verte lijkt op mijn voorstel dat geïnspireerd is op De la Court en Spinoza. Men acht het waarschijnlijk ook te zeer afwijkend van gangbare voorstellingen of vindt, dat het te veel aandacht van de lezer vergt. Als het je de moeite waard lijkt, mag je het publiceren. In ieder geval plaatst het de Hollandse Verlichting in de actualiteit."
En of ik het de moeite waard acht. Ik ben momenteel bezig met zijn Zuivere economische wetenschap. Een ontwerp op basis van Spinozistische beginselen (Amsterdam: Boom 1990), waarop ik binnenkort terugkom.
Klever gebruikt in zijn stuk deze keer niet de term 'koppelingsbeginsel', ‘het door Spinoza (en Van den Enden) nagestreefde institutionele mechanisme, waardoor niet alleen extravaganties als die wij nu meemaken worden voorkomen, maar de staat, onze staat, baat vindt bij hebzucht, eerzucht e.d.’ Maar hij beschrijft in zijn onderstaand artikeltje wel hetzelfde beloningsmechanisme.
Als een vervolg op het eerdere blog “Met de Hollandse Verlichting kijken naar de economische crisis” van 22 december 2008, plaats ik graag deze beschouwing over de verbetering van het beloningssysteem van bestuurders.