Arno Nadel (1878 – 1943) over Georg Wienbrack’s Spinoza-buste

0
351

Arno NadelNadel was een Duitse muziekwetenschapper, schrijver en schilder. Stamde uit een joodse familie, ontving al jong onderricht in synagogaal zingen; bezocht in 1895 in Berlijn een joodse lerarenopleiding, waarna hij als leraar en musicus ging werken. Werd vanaf 1916 koorleider en cantor aan de toen pas nieuwe orthodoxe Synagoge aan de Kottbusser Ufer (nu Fraenkelufer) in Berlijn-Kreuzberg, legde een verzameling volksliederen en synagogemuziek aan en schreef kritieken en muziektheoretische essays. In 1923 ontving hij van de Berlijnse Joodse gemeenschap de opdracht een synagogenmuziekanthologie samen te stellen. Dit werk sloot hij in 1938 af met de opzet om ze onder de titel Hallelujah in zeven banden uit te geven. Maar dat jaar werd hij meerdere weken in het KZ Sachsenhausen vastgezet. Het werd hem onmogelijk gemaakt te emigreren, en in 1942 werd hij tot dwangarbeid gedwongen en op 12 maart 1943 naar Auschwitz gedeporteerd, waar hij vermoedelijk onmiddellijk na aankomst is vermoord. Het was hem echter wel gelukt zij muzikale nalatenschap in veiligheid te brengen. Die bevindt zich tegenwoordig in de Schreiber Jewish Music Library in Philadelphia. Naast zijn muziekhistorisch werk schreef hij ook literair werk, zoals gedichten en theaterstukken, waarin zijn filosofische en religieuze interesse doorklinkt.

Welnu, deze Arno Nadel schreef in het joodse geïllustreerde tijdschrift Ost und West [jaargang 12 (1912), Heft 6 (S. 525 – 532)] een lyrische beschouwing over de Spinozabuste die kort daarvoor door Georg Wienbrack gemaakt was. Dat tijdschrift dat van 1901 – 1923 heeft bestaan, is gescand door het Internetarchief Jüdischer Periodika. Ik heb via OCR van de scans weer tekst gemaakt en neem hierna deze beschouwing, zoals ze tegenwoordig niet meer gemaakt worden, graag op. Het artikel was met drie afbeeldingen van het beeld geïllustreerd (Halbfertiger Kopf, Vorder-Ansicht, Seiten-Ansicht), maar die zijn te donker in de scans; alleen van de laatste neem ik iets op.