De buurman had een Egel (Erinaceus europaeus) in zijn
voortuin gevonden en vroeg of ik even er naar kon kijken. Als eerste even
gekeken of de egel gewond was maar er zijn geen zichtbare verwondingen te zien.
De Egel is een algemeen, wijdverspreid zoogdier uit de familie der Erinaceidae.
De Egel is een bekende verschijning in tuinen in West-Europa. In onze tuinen
worden wel eens Egels gezien, dus we waren niet echt verbaast dat we hier
eentje zouden aan treffen.
Ook tijdens de paartijd zien en horen we ze soms. De
paartijd van Egels loopt, afhankelijk van het weer, van ca. mei tot september. Het
paarritueel is een langdurig spel, dat
omzichtig maar vooral ook voorzichtig gebeurt. Het vrouwtje zal eerst niets van
het mannetje willen weten, maar een beetje mannetjesegel laat zich niet
afschrikken. Het vrouwtje maakt hierbij proestende en kuchende geluiden, die
tot ver in de egelomtrek te horen zijn. Ze zal hem met de stekels te lijf gaan
en rondjes lopen, tot ze in kringetjes langs elkaar lopen: de egelcarrousel. Soms
na wel 2 dagen, als het vrouwtje daartoe bereid is komt het uiteindelijk tot
een paring. Het wijfje drukt zich dan tegen de grond en legt al haar stekels
plat. Ze doet haar achterpootjes iets omhoog, waarna het mannetje haar zo kan beklimmen.
Egeltjes doen het heel voorzichtig maar wat een heisa! De eigenlijke paring duurt maar enkele seconden. Het mannetje
loopt daarna gewoon met het vrouwtje mee en gaan ze samen naar de woning van
het wijfje. Op deze manier is het mannetje verzekert dat het vrouwtje niet met
een ander mannetje gaar paren. Ongeveer 30 dagen vóór de geboorte van de jongen
krijgt het vrouwtje de zwangerschapskuren en jaagt ze hem weer de deur uit. Zij doet dit vooral om hem uit te schakelen
als voedselconcurrent. De jongen worden tussen mei en september geboren na een
draagtijd rond de 35 dagen. Soms krijgt een wijfje 2 maal een nest. In mei of
juni en in augustus of september. Meestal zijn het 5 tot 7 jongen. Ze worden
gezoogd door de moeder, die 10 tepels heeft. De jongen worden blind en doof
geboren. Hun (witte) stekeltjes liggen in de door vocht gezwollen huid. Deze
slinkt langzaam, zodat de ongeveer 100 stekels al na een dag te zien zijn. Na
drie dagen groeien de grijsbruine jeugdstekels uit. Na ongeveer drie weken gaan
de ogen en oren open. De egeltjes zijn nu behaard en hebben al ongeveer 2000
stekels. In de 6e week vallen de eerste witte stekels weer uit. Tegen het einde
van de derde week verlaten ze af en toe het nest, later volgen ze de moeder en
gaan ze ook voedsel zoeken. Rond deze tijd krijgen ze ook een melkgebit. Egels
wisselen hun melkgebit na 2 tot 3 maanden voor een blijvend gebit. In de
bovenkaak zitten 20 en in de onderkaak 16 tanden. De kiezen zijn knobbelig. Na
6 weken moeten ze minimaal 300 gram wegen. Als de jongen na bijna 2 à 3 maanden
zelfstandig zijn, verdrijft de moeder ze. De jonge Egel in de voortuin is
waarschijnlijk ook door de moeder uit
het nest is gegooid om zelfstandig een nieuw territorium te zoeken.
Nadat we
ons ervan hadden overtuigd dat er ook geen nest in de voortuin was besloten we
de jonge Egel op te pakken om hem in de achtertuin te zetten. Aangezien de
voortuin die meteen aan een drukke weg grenst niet een ideale start is voor een
jonge Egel. Onder een grote stapel gezaagd hout heb ik een aantal jaren geleden van
een munitiekist een luxe Egelverblijf gemaakt. Het Egeltje snuffelde eerst een
beetje rond en bedacht zich geen moment en liep meteen naar binnen. Voor de
ingang heb ik kleine losse stokjes neergezet om te controleren of hij naar weer
buiten gaat. Iedereen die een beetje tuin heeft kan wel een egelhotel maken. In
de handel zijn kant en klare Egelhuisjes te koop. Maar met een houten kist, krat,
pallet of dikkere boomstammetjes met daarover takken kun je ook een veilige geschikte
droge ruimte voor Egels maken. Nog geen uur later loop ik over het fietspad en
zie ik verschillende fietsers ontwijkend fietsgedrag vertonen. Eenmaal op de
plek vindt ik nog een andere gezonde jonge Egel. Er komt een brommer aan dus ik pak de
kleine maar op en neem deze ook maar mee de tuin in. De stokjes staan er nog
steeds. Dit jong snuffelde over de grond
waar ik ook de eerste had neergezet en volgde het blijkbaar bekende geurspoor
en wilde ook meteen de munitiekist in. Het is zeer waarschijnlijk dat de twee jongen van hetzelfde nest zijn. In de ingang heb ik wat gedroogde meelwormen en
vlees van de honden neergelegd. Diezelfde dag was dit al op. De rest van de dag
zijn de egeltjes veilig binnen gebleven. Normaal blijven de jongen wel vaker
bij elkaar. De jongen blijven ook vaker tijdens de winterslaap bij elkaar dat kan
hun overlevingskansen vergroten. De volgende ochtend waren de stokjes voor de
ingang omgevallen dus ze zijn wel naar buiten gelopen. Ik heb nog eens een paar
vleesbrokjes en meelwormen voor ze neergelegd en in de loop van de avond was
dit toch opgegeten. Of ze nu blijven of niet dat moeten ze uiteraard zelf
weten. Ze zijn hoe dan ook welkom in de zinvolle
munitiekist.
